Պատրաստ եմ առանց միջնորդների կրկին հանդիպել ադրբեջանցի մտավորականների հետ. Ռուբեն Բաբայան

Հովհաննես Թումանյանի անվան պետական տիկնիկային թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ռուբեն Բաբայանի կարծիքով՝ չի կարելի հավերժ թշնամի լինել հարևան երկրների հետ, ուստի այդ թշնամանքը հաղթահարելու կարևոր կետերից մեկը երկխոսությունն է։

Վերջինս վերհիշում է երկու տարի առաջ Մոսկվայում տեղի ունեցած հայ և ադրբեջանցի հասարակական գործիչների հանդիպումը, որին մասնակցել էր նաև Բաբայանը, ինչպես նաև՝ Երևանի պետական բժշկական համալսարանի ռեկտոր Արմեն Մուրադյանը, Կ. Ստանիսլավսկու անվան թատրոնի տնօրեն Մարիաննա Մխիթարյանը և ռեժիսոր Հարություն Խաչատրյանը։ Հանդիպումը կայացել էր ՌԴ միջնորդությամբ, պայմանավորվածություն էր ձեռք բերվել, որ ադրբեջանական կողմը պետք է ազատ արձակի այնտեղ պահվող հայ գերիներին։

Սակայն, ըստ Բաբայանի, որքան էլ անհրաժեշտ լինի այդ երկխոսությունը, միևնույն է, դա այժմ տեսականորեն հնարավոր չէ իրականացնել․ Ռուսաստանը այլևս չի կարող միջնորդ հանդիսանալ, առաջին հանդիպումից էլ պարզ էր, որ Ադրբեջանը չի ցանկանում շարունակել նման ձևաչափը:

«Այսօր Ռուսաստանը ունի իր սեփական խնդիրները, որոնք կցանկանա լուծել նման հանդիպումներով, այսինքն՝ չի կարող լինել անկողմնակալ միջնորդ։ Ես պատրաստ եմ նման հանդիպման, բայց առանց միջնորդների։ Լավ կլիներ, եթե նորից կայանար հանդիպումը, և հակառակ կողմից էլ լինեին անկողմնակալ մտավորականներ, կիսեին համամարդկային մոտեցումները, այլապես դա նմանվում է քաղաքական գործիչների շփումներին, ինչն էլ անիմաստ է։ Ես երկխոսության կողմնակից եմ և կարծում եմ, որ խնդիրների մեծ մասը առաջանում են հենց դրա բացակայության պատճառով։ Որքան էլ ողբերգական և հերոսական պատմություն ենք ունեցել, պետք է առաջ նայենք, իսկ դա առանց հաղորդակցվելու հնարավոր չէ»,- «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում նկատում է նա։

Զրուցակիցը ընդգծում է՝ նման հանդիպում-երկխոսության պարագայում ադրբեջանական կողմի պատվիրակությունը գտնվում է իր ղեկավարության ճնշման ներքո։ Չնայած երկու տարի անց դեռևս ձևաչափը շարունակելու խոսակցություններ կամ քայլեր չեն ձեռնարկվել, բայց արվեստի գործիչը վստահ է, որ ապագայում այն լինելու է շարունակական․ «Ի տարբերություն նրանց՝ մենք ազատ էինք։ Պետք է ամեն բան անել, որ կայանա երկրորդ հանդիպումը, մշտապես թշնամի ունենալով՝ արձանագրում ենք, որ այս երկրում ապագա չկա։ Թարմ են կորուստները, ողբերգությունը, բայց կարծում եմ, որ մտավորականները նրա համար են, որ նայեն առաջ և փորձեն ժողովրդի համար անել այն, որ երկրները զարգանան, ժողովուրդը զարգանա։ Հանձնվել չի կարելի, հակառակ դեպքում կդատապարտենք մեր ժողովրդին այս երկրում չապրելուն, իսկ դա նշանակում է ձուլում այլ ժողովուրդների հետ»։

Արվեստագետի խոսքով՝ նմանատիպ հանդիպումները քննադատողները պետք է հասկանան և պարզաբանեն՝ սիրո՞ւմ են երկիրը, թե՞ քարտեզը, փորձո՞ւմ են դասեր քաղել հետագա իրադարձություններից, թե՞ ոչ, հարգո՞ւմ են իրենց ժողովրդի պատմությունը, թե՞ պարզապես հպարտանում են այդ վերքերով․ «Հակառակ դեպքում մահը մեզնից անպակաս կլինի։ Չպետք է վախենանք թիրախավորվելուց, եթե ես նման մարդ լինեի, ապա ընդհանրապես ելույթներ չէի ունենա և չէի մասնակցի որևէ բանի։ Կան բաներ, որոնք դու պարտավոր ես անել, անկեղծ քո կարծիքը բարձրացնես։ Մեր հասարակության մեջ անհանդուրժողականությունը արմատներ ունի, և դա տարածվում է ոչ թե հակառակորդի հանդեպ, այլ ինքներս մեր։ Դա անարդյունավետ է, որևէ լավ բանի չի հանգեցնի։ Իրար չենք լսում։ Մտահոգված ես երկրի ապագայով՝ արա քայլ դրա զարգացման համար»։

Տիկնիկային թատրոնի գեղարվեստական ղեկավարը նշում է՝ միայն Հայաստանը և Ադրբեջանը պետք է այդ ուղղությամբ աշխատեն իրար հետ։

«Կլինի ցանկություն, կլինի նաև հանդիպում։ ՌԴ-ն մտածում էր ոչ այդքան մեզ հուզող հարցերի շուրջ։ Առաջին հանդիպմանն էլ մտահոգված էր ոչ թե խաղաղության հասնելուն, երկխոսությունը շարունակելուն, այլ շոշափում էր հարցեր, թե ինչքանով ենք բոլորս կողմ Սովետական միության վերադարձին, կայսերական Ռուսաստանի կրկին ստեղծմանը։ Քանի որ ՌԴ-ն գտնվում է այդ տրամաբանության մեջ, չի կարող հանդուրժողականություն մտնել երկու ժողովրդների միջև։ Ինչքան էլ դժվար լինի, դու պետք է փորձես հասկանալ դիմացինիդ տրամաբանությունը և հրավիրես երկխոսության»,- ընդգծում է Բաբայանը։

Մերի Խաչատրյան