Հյուսիս-հարավ մայրուղին կարող է արմատապես քայքայել Հայաստանի տնտեսությունը

Սերժ Սարգսյանի՝ «Արմենիա» հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցից պարզ է դառնում, որ Հյուսիս-Հարավ մայրուղին կարող է բառացիորեն քայքայել մեր երկրի տնտեսությունը արմատապես:

Սա չափազանցություն չէ, այլ չոր հաշվարկ: Ահա թե ինչի մասին է խոսքը:  Թղթակիցը հարցնում է. «Հայաստանի ամենամեծ կոմունիկացիոն նախագիծը մնում էր Հյուսիս-Հարավ մայրուղին, իր մեկնարկից մինչեւ հիմա, նախ նախագիծը թանկացել է մոտ երկու անգամ, եւ երկրորդ՝ նույնիսկ տրանսպորտի նախարարը այսպես շատ մշուշոտ է խոսում ժամկետների մասին։ Հիմա արդեն խոսվում է այն մասին, որ հարավային հատվածը կարող է վճարովի լինել մեքենաների համար, հյուսիսային հատվածի համար դեռ ամբողջությամբ գումարներ չկան։ Ինչո՞ւ այսպես ստացվեց, պարո՛ն նախագահ, եւ արդյո՞ք գումարները կհերիքեն այն ավարտելու համար»:

Պատասխանը հետեւյալն է. «Իհարկե կհերիքեն։ Նախ` պետք է ասել հետեւյալը, որ գնահատականը, որը եղավ, եթե չեմ սխալվում 2009, թե 2010 թվականին, դա ճապոնական մի ընկերության գնահատական էր, որը ընդհանրական գնահատական էր, եւ այդ գնահատականը հիմնված չէր տեխնիկատնտեսական հաշվարկների վրա, որովհետեւ դա խոշոր ծրագիր էր եւ ոչ միայն Հայաստանի մակարդակով, ըստ էության, Հայաստանի պատմության մեջ ամենախոշոր ենթակառուցվածքային ծրագիրն է, եւ այս առումով մենք պետք է գիտակցված մոտեցում ունենանք խնդրին։ Եվ երբ որ արդեն կոնկրետ էսքիզը վեր ես ածում նախագծի, բազմաթիվ խնդիրներ են առաջանում՝ կապված ապարից, չգիտեմ, ուզում եք թունել կառուցել, թե ուզում եք ոլորաններով գնալ, ուզում եք կամուրջ կառուցել, թե նորից շրջանցիկ ճանապարհ եւ այլն, դրա համար նախնական գնահատականը երբեք չի կարող հիմք լինել, սա՝ առաջին հանգամանքը։ Երկրորդ՝ այդ գնահատականում հաշվի առած չէր սեփականաշնորհված հողերի եւ բնակչության տեղափոխման ծախսերը, սրանք էլ հսկայական ծախսեր են։ Որեւէ մեկը կցանկանա, որպեսզի քիչ գումար ծախսելու պատճառով, մենք մարդկանց ասենք՝ այստեղից գնացեք, մենք այստեղով ճանապարհ ենք կառուցում, դա մեր մոտեցումը չի, հատկապես, որ նաեւ Ասիական բանակը պահանջում է, որ մենք այդ ձեռքբերումները կատարենք շուկայական գներով, մի բան էլ դրանից բարձր՝ 10 տոկոս էլ դրանից բարձր։ Այսինքն՝ այս բոլոր կանոններով ենք մենք աշխատում։ Հաջորդ խնդիր էլ կա, երբ որ ծրագիրը սկսում էին, այդպես չէր, որ համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամը արդեն շոշափելի երեւում էր։ Հիշո՞ւմ եք, մենք այդ ճգնաժամի պատճառով ստիպված էինք պարտքեր վերցնել, պետական պարտքը ավելացնել, ավելի շատ վարկային միջոցներ, որպեսզի կարողանայինք երկրում կայունություն ապահովել, որպեսզի սոցիալական լարվածություններ չլինեին, մենք երկրում կայունությունը գերադասեցինք այդ ճանապարհի արագ կառուցումից։ Ո՞րն էր ճիշտ, ես կարծում եմ՝ այդպես է։ Ճիշտ այդպես էր, մենք կարող էինք ունենալ, չգիտեմ եւս 150 կմ կառուցված ճանապարհ, բայց սոցիալական խիստ լարվածություն։ Երկարաժամկետ ծրագրերը, իհարկե, կատարման համար պարտադիր են, բայց նրանք ենթակա են որոշակի փոփոխությունների՝ ելնելով կոնկրետ երկրի շահերից»:

Այն, որ փողը կհերիքի, դա փաստ է: Խնդիրն այն է, որ այդ փողը մենք չենք տալիս, այլ արտաքին պարտքեր ենք ներգրավում: Արտաքին աշխարհում փող ինչքան ուզես՝ կա, ինչքան ուզես՝ կտան: Հարցն այն է, թե ինչպես ենք այդ փողը «փակելու»: Այդ պարտքերը փակելու են մեր սերունդները՝ թոռները, ծոռները: Մյուս հարցն այն է, թե որքան պարտք են փակելու: Մինչ ծրագիրը սկսելը այն գնահատվեց 962 միլիոն դոլար եւ պետք է ավարտվեր 2017 թվականին:

Այս տարվա սեպտեմբերի 26-ին  տրանսպորտի, կապի եւ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախարար Վահան Մարտիրոսյանը լրագրողների հարցերին ի պատասխան՝ հայտարարեց, թե ծրագրի արժեքը կկազմի «ավելի քան 2 միլիարդ դոլար»: Եվ սա այն դեպքում, երբ ծրագրի նույնիսկ կեսը չի ավարտվել: Մայրուղու ամենաբարդ ու թանկարժեք հատվածներում նույնիսկ նախնական աշխատանքներ չեն սկսվել:  Խոսքը մասնավորապես Սյունիքի հատվածների մասին է, որտեղ պետք է թունելներ ու կամուրջներ կառուցվեն: Որեւէ կասկած չկա, որ Սյունիքի հատվածը սկսելիս կհայտարարվի ծրագրի նոր թանկացման մասին: Կարելի է նույնիսկ կանխատեսումներ անել, որ այն կգնահատվի ավելի քան 3 միլիարդ դոլար: Իսկ եւս մեկ տարի անց կպարզվի, որ 4 միլիարդ դոլարն էլ չի բավարարում:

Սերժ Սարգսյանի բերած փաստարկները միայն մասամբ կապ ունեն իրականության հետ: Իսկ շատ փաստարկներ, որոնց շնորհիվ ծրագիրը կարող էր եւ էժանանալ, նա, բնականաբար, չի բերում: Մասնավորպես, 2008-2009 թվականների համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամից հետո շինանյութերի շատ տեսակների գները կտրուկ նվազեցին, բայց դա որեւէ կերպ չնվազեցրեց մայրուղու շինարարության գինը:

Հյուսիս-Հարավ մայրուղու շինարարության ծախսերը հոգալու համար Հայաստանը ստիպված է լինելու անընդհատ պարտքեր կուտակել, որոնց սպասարկումը չափազանց թանկ հաճույք է ՀՀ պետական բյուջեի համար: Դրա համար ստիպված կրճատվելու են այլ ոլորտներին տրամադրվող գումարները ու այդ գործընթացը անընդհատ խորանալու է: Իսկ ամենասարսափելին այն է, որ մինչեւ հիմա չկա որեւէ լուրջ ու համոզիչ վերլուծություն, թե ինչպես է այդ մայրուղին նպաստելու ՀՀ տնտեսության զարգացմանը: Դրա շինարարության համար ներգրավված պարտքը այնքան մեծ է, որ դրանց սպասարկման համար Հայաստանին պետք է ոչ թե պարզապես տնտեսական աճ, այլ տնտեսական թռիչքային աճ: Իսկ այդպիսի հեռանկար Հայաստանին գոնե առաջիկայում չի սպառնում: Հյուսիս-հարավ մայրուղու ֆինանսական խնդիրները իրոք լուրջ են՝ չափազանց լուրջ: Այնքան լուրջ, որ շոշափում են երկրի անվտանգության խնդիրները:

«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ում
Տպել
15695 դիտում

Երևանի ամենահին՝ Կարմիր կամուրջը վերականգնվում է, այն մեր մշակութային ժառանգության կարևոր մասերից է. Ավինյան

Հրթիռների հետագա տեղակայման հարցը կորոշենք՝ կախված ԱՄՆ-ի և նրա արբանյակների գործողություններից. Պուտին

Շամպայն, կեղծ օղիներ, գինիներ և կոնյակներ. ապօրինի ձեռնարկատիրությամբ զբաղվելու դեպքեր են բացահայտվել

Ռուսաստանն առանց միջուկային մարտագլխիկի բալիստիկ նոր հրթիռ է կիրառել. Պուտին

Տիեզերք արձակված «Սոյուզ-2.1» հրթիռն այլ իրերի հետ տիեզերագնացներին նաև Ամանորի ծանրոցներ և նվերներ կհասցնի

Կասեցվել է Գավառի կաթնամթերքի արտադրամասի գործունեությունը. ինչ է հայտնաբերվել

Այս պահից սկսած Արևմուտքի հրահրած հակամարտությունն Ուկրաինայում ձեռք է բերում գլոբալ բնույթ. Պուտին

Ուժի ցուցադրում է, «ատամ» ցույց տալու միջոց. քաղաքագետը՝ թուրք-ադրբեջանական զորավարժությունների մասին

ՀՀ-ն պատրաստակամ է իր հնարավորությունների չափով աջակցել Իսպանիայի ջրհեղեղի հետևանքների մեղմացմանը. փոխվարչապետ

Պարգևատրվել են Ըմբշամարտի զինվորականների աշխարհի առաջնության 55 կգ քաշային կարգի մրցանակակիրները

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հարցազրույց կտա

Վթարային ջրանջատում Արարատում. որ քաղաքում և գյուղերում ջուր չի լինի նոյեմբերի 22-23-ին

ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը Բաքվում մասնակցել է COP-29-ի գագաթնաժողովին

Տեղի է ունեցել Հայաստանի և Իրանի ԱԳ նախարարների հեռախոսազրույցը. ինչ է քննարկվել

Ոչ պրոֆեսիոնալների պատճառով մարդիկ վստահությունը կորցնում են ամբողջ իշխանության նկատմամբ. քաղաքագետ. տեսանյութ

Ինչ իրավիճակ է հանրապետության ճանապարհներին

ՀՀ-Իրան էլեկտրաէներգիայի փոխհոսքը 350 ՄՎտ-ից կդառնա 1200. ավարտին կհասցվի օդային գծի և ենթակայանի կառուցումը

Թեև համակարգում փախստականների խնդիրները կարևորագույններից են, հաճախ չեն արժանանում պատշաճ ուշադրության. ՄԻՊ

Ժամկետային զինծառայող Արման Ավագյանը հաղթել է իտալացի մասնակցին

Մհեր Գրիգորյանն ընդունել է միջազգային հեղինակավոր Ֆոսթեր ընդ Փարթներս ճարտապետական ընկերության պատվիրակությանը

Գերմանիան կշարունակի քաղաքական աջակցությունը Հայաստանին. Հոֆրայթերի գլխավորած պատվիրակությունն այցելել է ԱԺ

ԱՄՆ քաղաքացին մեղավոր է ճանաչվել դաշնային աշխատակիցների սպանությունները նախապատրաստելու համար

Առանձնապես ծանր հանցագործություն է բացահայտվել․ կասկածյալը «Պույի Արմենի» որդին է, տուժածը՝ «Կյաժ Կարենը»

Ժամկետային զինծառայողներ Սամվել Գրիգորյանը և Հրայր Ալիխանյանը բրոնզե մեդալներ են նվաճել

Կոչ ենք անում Բաքվին և Երևանին բաց չթողնել պատմական հնարավորությունը, խաղաղությունը մոտ է, քան երբևէ. Ֆիդան

ՆԳ նախարարությանը կից Կանանց հարցերով խորհրդի հանդիպում է անցկացվել Գյումրիում. ինչ է քննարկվել

Միրզոյանը Անտոն Հոֆրայթերին է ներկայացրել Հարավային Կովկասում կայուն խաղաղության հաստատման ՀՀ տեսլականը

Այս պահին թիմային աղյուսակում ԶՈՒ հավաքականը հունահռոմեական ոճում 1-ին հորիզոնականում է. Պապիկյան

Անհետ կորած զինծառայողների ընտանիքները կշարունակեն սոցիալական աջակցություն ստանալ

2024-ին կալանքի կիրառման դեպքերը նվազել են 6 տոկոսային կետով, ավելացել է կիրառված այլ խափանման միջոցների թիվը

Ժամկետային զինծառայող Տիգրան Մինասյանն արծաթե մեդալ է նվաճել

Հայ-էստոնական հարաբերություններն արագընթաց են զարգանում. Արսեն Թորոսյանն ընդունել է դեսպանին

Կպչուն ժապավենով պատին ամրացված «The Comedian» բանանը աճուրդում վաճառվել է 6,2 միլիոն դոլարով. ով է գնորդը

Անդրադարձ է կատարվել խաղաղության պայմանագրի քննարկումներին. վարչապետն ընդունել է Բունդեսթագի պատվիրակությանը

Բելգիացի քաղաքական գործիչները Ադրբեջանին կոչ են արել դուրս բերել զորքերը Հայաստանի ինքնիշխան տարածքից

ԱԳ փոխնախարարը Բենժամեն Հադադին է ներկայացրել «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը

Միջազգային քրեական դատարանը Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուին ձերբակալման հրաման է տվել

Հանքաքար վերամշակող ընկերությունում ապօրինի ջրառ է իրականացվել

Զախարովային ուղիղ եթերի պահին զանգահարել և խնդրել են չմեկնաբանել բալիստիկ հրթիռների թեման

«Կոկաին»-ի պարկեր՝ ՀՀ ժամանած օտարերկրացու մարմնում. կանխվել է 550 հազար դոլարի թմրամիջոցի ներմուծման փորձը