Երևան
12 °C
Օրեր առաջ պաշտպանության նախկին նախարար Վիգեն Սարգսյանն իր հարցազրույցում նշել էր, որ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունը, թե Հայաստանը Ղարաբաղյան հակամարտության կողմ է, սխալ ձեւակերպում է:
Պարզաբանման համար մեկնաբանություն ենք խնդրել 1991-1997 թթ. ՀՀ նախագահի ավագ խորհրդական, պատմաբան, դիվանագետ, պրոֆեսոր Ժիրայր Լիպարիտյանից:
- Պարոն Լիպարիտյան, ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի արտահայտած մի մտքի շուրջ փոքրիկ բանավեճ եղավ: Պաշտպանության նախկին նախարար Վիգեն Սարգսյանը հայտարարեց, թե վարչապետը սխալվում է, Հայաստանը հակամարտության կողմ չէ: Այս հարցին արձագանքեց եւ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը՝ նշելով, որ Նիկոլ Փաշինյանը ճիշտ է: Դուք ի՞նչ կարծիքի եք:
- Եթե Վիգեն Սարգսյանը կարծում է, որ Հայաստանը հակամարտության կողմ չէ, ինչո՞ւ պաշտպանության նախարար էր մի նախագահի օրոք, որը Ղարաբաղի հարցով բանակցել է ուղղակի՝ որպես հակամարտության կողմ ներկայացնող երկրի նախագահ: Եվ դրանից առաջ էլ երկու նախագահները նույնն են արել: Նրանք բանակցել են ուղղակի: Եթե Հայաստանը կողմ չէր, ՀՀ նախագահները պետք է ասեին՝ մենք գործ չունենք սրա հետ, ԼՂ-ն պիտի հայտարարեր՝ Հայաստանը գործ չունի, պիտի ինձ հետ բանակցեք:
Ինձ համար մի քիչ զարմանալի է, որ Վիգեն Սարգսյանը նման հայտարարություն է արել: Որտեղի՞ց բերեց դա: Չի կարող Հայաստանը հակամարտության կողմ չլինել, երբ Հայաստանն է ճանաչված պետություն եւ ոչ Ղարաբաղը, եւ Հայաստանն է միջազգային իրավական համակարգի մեջ նման պատասխանատվություն ստանձնել: Տակավին չեմ խոսում այն մասին, թե գործնականորեն ՀՀ-ն ինչ է անում ԼՂ-ի համար, որն այնքան էլ գաղտնիք չէ որեւէ մեկի համար։
- Տեր-Պետրոսյանն իր արձագանքում անդրադարձել էր նաեւ Քոչարյանի օրոք բանակցային գործընթացից Ղարաբաղի դուրս մնալու հանգամանքին, սրան էլ հետեւել էր Քոչարյանի գրասենյակի հայտարարությունը, որում մեղադրանք կար առաջին նախագահի եւ, կոնկրետ, Ձեր հասցեին. վկայակոչվում էին այն ժամանակվա լրահոսից որոշ հրապարակումներ: Ի վերջո, ե՞րբ է Ղարաբաղը դուրս մնացել բանակցային գործընթացից:
- Խոսքը վերաբերում է 1995-1996 թթ.-ի ընթացքում Վաֆա Գուլուզադեի հետ իմ բանակցություններին։ Հարցը նախկինում բարձրացվել է, եւ ժամանակին դրան անդրադարձել եմ։ Այս անգամ պիտի փորձեմ քիչ ավելի հանգամանորեն խոսել՝ առանց մտնելու մանրամասների մեջ, որոնց ժամանակը չի եկել, եւ որոնք կարեւորություն չունեն այն հարցում, թե ում պատճառով է ԼՂ-ն դուրս մնացել բանակցություններից:
Այդ տարիներին եղել են բանակցությունների եւ անպաշտոն խոսակցությունների բազմաթիվ ձեւաչափեր։ ԼՂ իշխանություններն էլ ունեցել են բանակցություններ տարբեր երկրների հետ, որոնց չի մասնակցել Հայաստանը։ Ցավում եմ, որ Գուլուզադեի հետ իմ բանակցությունների մասին ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռ. Քոչարյանը տեղեկությունների համար դիմում է թերթերում հրապարակված հոդվածների՝ փոխանակ ուղղակիորեն դիմելու ինձ՝ որպես սկզբնական աղբյուրի (բացառությամբ, եթե խոսել է արդեն հանգուցյալ Գուլուզադեի հետ):
Քոչարյանը բազմաթիվ առիթներ ու երկար ժամանակ ուներ ինձանից հետաքրքրվելու այդ խոսակցությունների մասին. երբ տակավին ԼՂՀ նախագահ էր, երբ ՀՀ վարչապետ եւ ապա ՀՀ նախագահ դարձավ, եւ նույնիսկ հետո ու մինչեւ այսօր:
Թե ես ինչ եմ ասել հրապարակավ մի երրորդ երկրում, ինչպես եմ ներկայացրել այդ խոսակցությունները եւ ինչ չեմ ասել առանց ստելու, մաս է կազմում դիվանագիտական մոտեցման։ Իսկ Քոչարյանը համաձա՞յն է եւ հավատու՞մ է այն ամենին, ինչ գրել են եւ գրելու են իր մասին մեր մամուլում, կամ ասել ու ասելու են իր մասին ընդհանրապես։
Հետեւաբար, թե ինչ համատեքստում եւ ինչ նախապայմաններով են սկսել այդ բանակցությունները, երբ, ինչպես եւ ինչու են ձեւավորվել եւ ընթացել, նա ընդհանրապես տեղյակ չէ, այլապես այլ փաստեր պիտի ներկայացներ։ Ուրեմն՝ նաեւ ծանոթ չի կարող լինել, թե այդ խոսակցությունները ինչ են տվել կամ նույնիսկ տակավին կարող են տալ ԼՂ-ին ու ՀՀ-ին։
Մնում է մի տիրապետող, պատմականորեն գերակշռող երեւույթ։ ԼՂ-ն բանակցություններից դուրս դրվեց այն պահին, երբ Քոչարյանը դարձավ ՀՀ վարչապետ եւ շատ չանցած՝ ՀՀ նախագահ։ Նա իր՝ ՀՀ նախագահ դառնալու հակասահմանադրական քայլի համար շատ պետությունների (սկսած ԱՄՆ-ից) հավանությունը ապահովեց` նրանց խոստանալով լուծել ԼՂ խնդիրը։ Նա հավատալու պատրաստ մի շարք պետությունների հավաստիացրեց, որ ինքը միակն է, որ կարող է լուծել Ղարաբաղի հարցը, եթե ինքը, որ Ղարաբաղից է ու «պատերազմի հաղթողը», նաեւ ստանձնի ՀՀ նախագահի պաշտոնը։ Այսինքն՝ իրենով ամփոփվի երկու պետությունների միանձնյա ղեկավարության գաղափարը։ Իսկ ԱՄՆ-ը եւ այլ պետություններ, որոնք ահաբեկված էին նույն Քոչարյանի՝ ՀՀ վարչապետ նշանակմամբ, նրա մեջ փրկության օղակ տեսան իրենց միջնորդական առաքելության համար, որն արդեն ձախողության ճանապարհն էր բռնել։ Ադրբեջանը՝ նույնպես, զարմանքից, զայրույթից ու դժգոհությունից հետո կատարված փաստը նկատեց որպես ԼՂ-ը բանակցություններից դուրս մղելու իր դիվանագիտական նպատակի իրականացում։
Ի դեպ, երբ Քոչարյանը ստանձնեց ՀՀ վարչապետի պաշտոնը, մի քանի ԼՂ ղեկավարներ ինձ հայտնեցին իրենց մտահոգությունը, թե հավանական է, որ միջազգային հանրությունը ԼՂ-ին այլեւս լուրջ չվերաբերվի եւ, ի վերջո, ԼՂ-ն՝ որպես կողմ դուրս դրվի բանակցություններից։ Վստահ եմ, որ այդ ղեկավարները նույն այդ մտահոգությունը հայտնել են նաեւ ուրիշներին, նույնիսկ առավել հոռետեսությամբ։ Դրանից առաջ նրանք այդ մտահոգությունը չեն ունեցել։ Մեր օրոք բանակցությունների տարբեր ձեւաչափերի մասին բողոք չեմ լսել կամ նկատել։ Ավելին՝ եղել է հետաքրքրության դեֆիցիտ։ Քոչարյանի՝ ՀՀ-ում պաշտոնավարության նկատմամբ Ղարաբաղի այդ մտահոգված ղեկավարները ճիշտ դուրս եկան, թեեւ դժվար թե այսօր հրապարակավ ընդունեն իրենց այդ կանխատեսման իրավացիությունը։
Ի վերջո, եթե մենք իսկապես սխալ էինք, եթե իսկապես մեր պատճառով էր ԼՂ-ն դուրս մնացել բանակցություններից, Քոչարյանն ու Սարգսյանը 20 տարի ժամանակ ունեին մեր «սխալը» ուղղելու: Ինչու՞ չարեցին դա:
Մնացյալը մանրամասներ են. կարեւոր, նույնիսկ շատ կարեւոր մանրամասներ։ Սակայն այդ բոլորից վեր կա իրականությունը. Քոչարյանը փորձում է Դոնալդ Թրամփի նման իր մեղքերը բարդել ու բարձել ուրիշների վրա։ Եվ ինքն է որոշում, կամ իր գրասենյակի անգետ վարիչը, թե երբ է բանավեճը ավարտվել եւ որ նոր փաստեր չեն կարող լինել։ Պատմությունը ամենեւին էլ մի քանի թերթային հոդվածների գործածություն չէ։
Քաղաքական գործիչներ կան, որ պատմություն չգիտեն, եւ որ ավելի կարեւոր է՝ նաեւ չեն ուզում ծանոթանալ այդ դժվար բնագավառին ու նույնիսկ վստահ են, որ պատմությանը ծանոթանալը կարող է արգելք լինել ստամոքսայինից եկած մոտեցումներին։ Այդ տեսակը շատ զգույշ պիտի լինի, երբ ստանձնում է պատմաբանի եւ պատմություն մեկնաբանողի դերը։
Կարինե Հարությունյան
«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ումՏիգրան Ավինյանն ու ՏԿԵ նախարարը ծանոթացել են «Կյանքի պուրակ»-ի շինարարության ընթացքին
33-ամյա վարորդը դուրս է եկել երթևեկելի գոտուց և մոտ 50 մետր գլորվելով՝ ընկել ձորակը
Աֆղանստանի և Պակիստանի միջև վերսկվել են զինված բախումները
Վարչապետը ներկա է գտնվել «Յուվենտուս» հայաստանյան ակադեմիաների շնորհանդեսին. լուսանկարներ, տեսանյութ
Խուդաթյանը և Դըվինազն անդրադարձել են Ֆրանսիայի կառավարության կողմից իրականացվող և նախատեսված համատեղ ծրագրերին
Գագիկ Սուրենյանը Գեղարքունիքի կայծակից լուսանկար է հրապարակել
ՀՀ-Իռլանդիա հարաբերությունների խորացման և քաղաքական երկխոսության ակտիվացման անհրաժեշտություն կա. Խաչատուրյան
Երևանի հեռուստաաշտարակին հարող տարածքի հողամասերն ամրացվել են Շրջակա միջավայրի նախարարությանը
«Մուրացան» մանկական հիվանդանոցում հարձակվել են բժշկուհու վրա. ընտանիքը նրան մեղադրում է երեխայի մահվան համար
Սերժ Սարգսյանի՝ շուրջ 3 մլն դոլար կաշառքի գործը դատարանում է. մեղադրանք է ներկայացվել նաև փեսային և ևս 1 անձի
Պապոյանը միջազգային համաժողովում ներկայացրել է ՀՀ ներդրումային, գործարար միջավայրը և «Խաղաղության խաչմերուկ»-ը
Մենք շահագրգռիռ ենք Ուրուգվայի հետ հարաբերությունների զարգացման հարցում. ՀՀ նախագահը՝ նորանշանակ դեսպանին
Քննարկումների փուլով պետք է գտնենք լուծումներ՝ կա՛մ «այո», կա՛մ «ոչ». Քոչարյանը՝ Հայկ Սարգսյանի նախագծի մասին
Օրեր առաջ Հավայան կղզիներում են եղել, հավաքը ղեկավարել են «կոկորդիլոսները». Հակոբյանը տեսանյութեր է հրապարակել
Ավշար համայնքի նախկին ղեկավարը ձերբակալվել է
Ադրբեջանից պարզաբանում ենք ուզել, հրաժարվել են, որ դա իրենք են արել. Պապիկյանը՝ Խոզնավարի կրակոցների մասին
Հայաստանի հետ ամուր գործընկերությունը ձևավորում է բարեկեցություն. Հաքի գրառումը Միրզոյանի հետ հանդիպումից հետո
Հիմնական տարընկալումը գումարով կարճ ժամանակ ծառայելու նորմի հետ է կապված, նախագիծը պետք է լավարկվի. Խաչատրյան
«Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցությունն ԱԺ-ում հանդիպել է Սուրեն Պապիկյանի հետ
Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է Ակադեմիական քաղաքի ենթակառուցվածքային աշխատանքների մեկնարկի պլանը
Հայաստանը եղել է և կշարունակի հավատարիմ մնալ փոխշահավետ հարաբերություններ ձևավորելու ռազմավարությանը. Պապոյան
ԱԽ քարտուղարը Ջոշուա Հաքին ներկայացրել է ՀՀ-Ադրբեջան հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի զարգացումները
ԱԳ նախարարն ու Ջոշուա Հաքը Հայաստան-ԱՄՆ ռազմավարական գործընկերության օրակարգային հարցեր են քննարկել
Երևանի քննչական վարչության ծանր հանցագործությունների քննության բաժինը նոր պետ ունի
Պաշտոնանկություններ Քննչական կոմիտեում 590 հազար դոլարի հափշտակության գործի շրջանակներում
Կարևորել եմ կրթության դերը անձի զարգացման գործում. գյումրեցի աշակերտները հանդիպել են Զարուհի Բաթոյանի հետ
Կայացել է «Հաջողակից՝ սկսնակին» ծրագրի շրջանակում իրականացվող «Ստեղծենք միասին» նախագծի բարեգործական ընթրիքը
Եվրոն էժանացել է. ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մայիսի 29-ին
Հայաստանը և Ադրբեջանն ապրելու են խաղաղ. տարօրինակ են մարմնավաճառի, ալկաշի ու զիբիլի կատվի աղմուկը. Սիմոնյան
Հրացան, ատրճանակներ, նռնակ և 161 փամփուշտ. Գյումրիում զենք-զինամթերք է հայտնաբերվել
Այս հարցում նվազագույն մտահոգություն չկա. էրդողանը՝ Հայաստանի հետ կարգավորման մասին
236 մլն եվրո՝ Սիսիան-Քաջարան ճանապարհահատվածի կառուցման համար
Արա Շիրինյանն ու Քրիստինե Մելքոնյանը նշանակվել են Հանրային հեռարձակողի խորհրդի անդամներ
Երևանում ու մարզերում սպասվում են հորդառատ անձրևներ. ջերմաստիճանը կնվազի
Մոսկվան Ստամբուլում հանդիպում անցկացնելու համար Կիևից համաձայնություն չի ստացել. Կրեմլ
Երևանը պատրաստ է Մինսկի խմբի լուծարման դիմումը ստորագրել «Խաղաղության պայմանագրի» ստորագրման օրը. Գրիգորյան
Թուրքիան գոհունակությամբ է ընդունում Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև ձեռնարկվող քայլերը. Էրդողան
Մենք երբեք խաղաղության օրակարգով չենք խաբել, շարունակում ենք աշխատել սահմանազատման համար. Գրիգորյան
«Մուրացան» հիվանդանոցում 1,5 տարեկան երեխա է մահացել. բուժկենտրոնը մանրամասներ է հայտնել դեպքից
Երեխան ծնողի սեփականությունը չէ, հասուն մարդը ինչո՞ւ պետք է ապրի իր ծնողի հետ. վարչապետ
© 2025 Հայկական ժամանակ
Website by MATEMAT