Խաղի կանոնները փոխվել են. նորերը ոչ կաշառք են վերցնում, ոչ էլ որեւէ ձեւով աջակցում են, շվարել-մնացել ենք

Եվ այսպես, պաշտոնական տվյալների համաձայն, Հայաստանի համախառն ներքին արդյունքը 2018-ին 2017-ի համեմատ աճել է 5,2 տոկոսով։ Եռամսյակային կտրվածքով պատկերը հետեւյալն է․ առաջին եռամսյակ՝ աճը 9,9 տոկոս, երկրորդ եռամսյակ՝ 7,4 տոկոս, երրորդ եռամսյակ՝ 2,5 տոկոս, չորրորդ եռամսյակ՝ 3,4 տոկոս։ Մասնագետներն, իհարկե, դեռ ոլորտ առ ոլորտ կուսումնասիրեն այս պատկերը եւ համապատասխան եզրակացություններ կանեն, բայց առաջին մակերեսային տպավորությունն այնպիսին է, թե ապրիլ-մայիսին տեղի ունեցած քաղաքական գործընթացները բացասաբար են անդրադարձել տնտեսության վրա, ու միայն չորրորդ եռամսյակում է տնտեսությունը հաղթահարել «շոկն» ու ավելացրել աճի տեմպերը։ Ավելորդ է ասել, որ ընդդիմությունն արդեն իսկ հրճվանքով այս թվերը ներկայացնում է որպես նոր իշխանությունների տնտեսական ձախողումների անհերքելի ապացույց, բայց դրանում տարօրինակ բան չկա․ընդդիմության «գործառույթն» է այդպիսին։

Իսկ ի՞նչ է տեղի ունեցել իրականում։ Մի կողմ թողնենք այն հանգամանքը, որ եթե խոսքը տնտեսական հեղափոխության մասին է, կարեւորը ոչ այնքան աճի ծավալներն են, որքան որակը /այսինքն՝ շատ ավելի կարեւոր է, թե հատկապես որ ոլորտներն են աճել/։ Բայց սա այլ թեմա է եւ ավելի հանգամանալից վերլուծություններ է պահանջում։ Փորձենք հասկանալ, թե այնուամենայնիվ ինչո՞ւ հեղափոխությունից հետո տնտեսական աճի տեմպերը դանդաղեցին։

Հիմնական պատճառը, կարծում ենք, բիզնես-շրջանակների սպասողական վիճակն էր։ Շատերն անգամ բողոքում են, թե «նախկինում ամեն ինչ հասկանալի էր՝ գիտեինք, թե ում ինչքան կաշառք ու ինչքան ատկատ պիտի տանք, որ բիզնես անենք ու երաշխավորված եկամուտներ ստանանք, իսկ հիմա խաղի կանոնները փոխվել են, նորերը ոչ կաշառք են վերցնում, ոչ էլ որեւէ ձեւով աջակցում են, շվարել-մնացել ենք»։ Եվ սրա մեջ ճշմարտության որոշակի բաժին, իհարկե, կա։ Որովհետեւ նախկինում իսկապես խաղի հստակ կանոններ կային, եւ դրանցով առաջնորդվելը տնտեսական որոշակի աճ ապահովում էր։ Ապահովում էր նաեւ ֆինանսական հոսքերի որոշակի աշխուժություն։ Որեւէ մեկն, օրինակ, հսկայական կաշառք էր տալիս որեւէ բարձրաստիճան պաշտոնյայի՝ պետական համակարգում աշխատանքի տեղավորվելու համար, ու վստահ էր, որ այդ աշխատանքի շնորհիվ մի քանի տարում «հանելու է» կաշառքի փողը։ Պաշտոնյան էլ իր հերթին վերցրած կաշառքը «արխային» դնում էր գործի մեջ՝ վստահ լինելով, որ դեռ երկար ժամանակ պահպանելու է պաշտոնը ու դրա շնորհիվ ծաղկեցնելու է իր բիզնեսը։ Կամ, ասենք, օլիգարխներն էին մեծ ներդրումներ անում՝ վստահ լինելով, որ գերշահույթները երաշխավորված են /մենաշնորհների, հարկային «արտոնյալ պայմանների» կամ պետական գնումների համակարգի շնորհիվ/։

Հիմա խաղի կանոնները փոխվել են /համենայն դեպս՝ հին կանոնները չեն գործում/, իսկ գործարար շրջանակներին համառորեն թվում է, թե այս ամենը ժամանակավոր երեւույթ է, ու փոխվել են ընդամենը դերակատարները։ Եվ այդպես մտածելով՝ համառորեն փորձում են գտնել «նոր դերակատարներին» ու կապեր հաստատել նրանց հետ։ Ու քանի որ չեն գտնում՝ չեն էլ համարձակվում ընդլայնել իրենց բիզնեսները կամ սկսել նորերը։ Շատերի գլխում չի տեղավորվում այն միտքը, որ «կռիշների» ու «ատկատների» ժամանակներն անցել են, խաղի չգրված կանոններ պարզապես չկան, իսկ բիզնեսի դաշտում գործում են միայն օրենքները։ Մեղադրել չի կարելի, տասնամյակներ շարունակ Հայաստանում այդպես է եղել /անգամ խորհրդային տարիներին/, իսկ տասը ամիսը չափազանց փոքր ժամանակահատված է՝ տասնամյակներով արմատավորված մտածելակերպը հաղթահարելու համար։

Ուշադրություն դարձրեք՝ եթե անգամ բիզնես-շրջանակները վերջնականապես գիտակցեն, որ խաղի կանոններն անշրջելիորեն փոխվել են, դա դեռեւս ինքնին տնտեսության թռիչքաձեւ աճ չի երաշխավորելու։ Ի վերջո Հայաստանում կան բազմաթիվ խոշոր գործարարներ, ովքեր սովոր են աշխատել միայն արտոնյալ պայմաններում ու նոր իրողություններին /ազատ մրցակցությանը/ կարող են պարզապես չդիմանալ։ Այդ դեպքում նրանցից շատերը կփորձեն իրենց բիզնեսները դուրս հանել երկրից։ Ու թեեւ «սուրբ տեղը դատարկ չի մնում», եւ նրանց կփոխարինեն նորերը, ովքեր ավելի մրցունակ կլինեն, բայց դա տեւական գործընթաց է։ Իսկ կարճաժամկետ կտրվածքով տնտեսական ցուցանիշները կարող են նույնիսկ վատթարանալ։

Բայց սա երեւի միակ ճանապարհն է։ Եթե, իհարկե, տնտեսության առողջացումն ավելի կարեւոր ենք համարում, քան մեխանիկական աճը։

Տպել
6047 դիտում

Ucom-ի գլխավոր տնօրենը ելույթ է ունեցել աշխատաշուկային նվիրված համաժողովին

Արաբկիրում կառուցապատող ընկերությունը հարկեր չվճարելու նպատակով պայմանագրերում պակաս է նշել բնակարանների իրական արժեքը

Սպառնացել է վնասել մեքենան, ավելի ուշ կրակել է ավտոտեխսպասարկման կետի ուղղությամբ․ 32-ամյա տղամարդը կալանավորվել է

Ռուբլին էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 29-ին

Հայաստանն ԱՄՆ-ի ու Եվրամիության հետ անվտանգային հարցեր չի քննարկելու. Ստանո

Ինչո՞ւ ադրբեջանական լրատվամիջոցը չի հրապարակել Արայիկ Հարությունյանի հետ հարցազրույցը

Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրի

«Վանաձոր» ՔԿՀ-ի 17 ծառայողի նկատմամբ կիրառվել է կարգապահական տույժ

«Crocus City»-ի գործով Տաջիկստանում ձերբակալվել է 9 մարդ

Տեղի է ունեցել ՀՀ պաշտպանության նախարարին կից կոլեգիայի նիստ (լուսանկարներ)

Շիրակում գործում է պետական ծառայությունների անվան տակ գործող ինքնակոչների խումբ. Կարեն Սարուխանյանը զգուշացնում է

Ալեքսեյ Սանդիկովը կգործուղվի Մոսկվա

Ծանրամարտի աշխարհի առաջնությունը տեղի կունենա Երևանում. Հայաստանի հայտը ճանաչվել է լավագույնը

ԱԺ պատգամավորները կգործուղվեն Բեռլին

5 հայ ծանրորդ կմեկնի Թայլանդ՝ մասնակցելու վարկանիշային աշխարհի գավաթին

Հայաստանում տեղումների դադար է, ջերմաստիճանը կբարձրանա 8-10 աստիճանով

«Հայաստանի հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդիչ ցանց»-ի տնօրենը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել

200 եվրո՝ 200 հազար դրամի փոխարեն. առցանց անմաքս առևտրի շեմը ենթարկվել է փոփոխության

Սյունիքի մարզում դատավոր է նշանակվել

Իրավապահները խուզարկում են Ժիրայր Սեֆիլյանի ու «Բևեռ»-ի մյուս անդամների բնակարանները

Նոր Նորքի ոստիկանական բաժին ներխուժելու դեպքի շրջանակում խուզարկություն է անցկացվում ավելի քան 40 վայրում

Հորը ծեծելու, հարևանուհիներից մեկին սպանելու համար մեղադրվող տղամարդը հաշվառված է եղել հոգեկան առողջության կենտրոնում

Երևանում թմրամոլության և ապօրինի թմրաշրջանառության մի շարք դեպքեր են բացահայտվել (տեսանյութ)

Մարտի 30-ից 11 բանկի քարտապան կարող է օգտվել կենսաթոշակի և նպաստի հետվճարի ծրագրից. որոնք են դրանք

«Երևան ավտոբուս» ընկերության տնօրենն աշխատանքից ազատման դիմում է ներկայացրել

Զատկին ընդառաջ ՍԱՏՄ-ը վերահսկողական միջոցառումներ է իրականացնում ձվի շուկայում

Միաժամանակ մի քանի հոդվածով հետախուզվող տղամարդը ներկայացել է ոստիկանության բաժին

Կարեն Գիլոյանը հետևել է հեծանվուղու և մարզադպրոցի կառուցման աշխատանքներին

Գևորգ Պապոյանը Կորեայի ԱԳ փոխնախարարին ներկայացրել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը

Փորձ է արվել Աբու Դաբիից Հայաստան ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ

Ինչ թեմայի շուրջ է կենտրոնանալու Բրյուսելում ԱՄՆ-Հայաստան-ԵՄ հանդիպումը. Միլլերը մանրամասներ է հայտնել

Երբ է սպասվում դեղձենու մասսայական ծաղկումն Արարատյան դաշտում

«Քո կառուցած շենքից տեսանելի է իմ տան անցուդարձը». Գագիկ Բեգլարյանը սպառնացել, հայհոյել է «Կապիտալ պլյուս»-ի տնօրենին

Առաջիկա շաբաթներին հնարավոր հարձակման մասին խոսակցությունները չափազանցված են. Սարգսյանը մանրամասնել է

Խուզարկել են գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանի տունը, առգրավել համակարգիչ, տեսախցիկներ

Հայաստանն արգելափակել է Վլադիմիր Սոլովյովի հաղորդումների հեռարձակումը ՀՀ տարածքում

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար փակ է

Լեհաստանը զորքեր կուղարկի Ֆրանսիա

Երևանում թալանել են «Տոյոտա Երևան»-ի վաճառքի բաժնի ղեկավարի «Տոյոտա»-ները

Ոչ միայն դեղերը, այլև վիտամինները, սննդային հավելումները պետք է պահվեն երեխաների համար անհասանելի վայրում. ԱՆ