Գործող Սահմանադրությունը համատարած վեթինգի համար շատ լուրջ խոչընդոտներ է պարունակում. որո՞նք են դրանք՝ ըստ ԲԴԽ անդամի

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի եւ արդարադատության նախարար Ռուստամ Բադասյանի քննարկումը՝ դատական համակարգի բարեփոխումների եւ վեթինգի (դատավորների բարեվարքության ստուգման) մասին, քննադատական մեկնաբանությունների տեղիք է տվել: 

Մասնավորապես Բադասյանի այն հայտարարությունը, ըստ որի՝ առանց Սահմանադրությունը փոփոխելու հնարավոր չէ իրականացնել համատարած վեթինգ, ոմանց հեղափոխական խոստումներից հետքայլ է թվացել:

Այս քննադատությունների եւ համատարած վեթինգի անհնարինության մասին զրուցել ենք ԲԴԽ անդամ, իրավաբանական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Վիգեն Քոչարյանի հետ:

- Պարո՛ն Քոչարյան, երեկ արդարադատության նախարարը ներկայացրեց դատական համակարգում սպասվող փոփոխությունները: Համամի՞տ եք, որ առանց սահմանադրական փոփոխության հնարավոր չէ համատարած վեթինգ իրականացնել:

- Պետք է ասել հետեւյալը, որ գործող Սահմանադրությունը, այսպես կոչված, համատարած վեթինգի համար որոշակի շատ լուրջ խոչընդոտներ է պարունակում: Գործող Սահմանադրությունը հստակ սահմանում է դատավորների պաշտոնանկության հիմքերը, եւ վեթինգ ասվածը չի մտնում այդ հիմքերի մեջ, սակայն վերջերս ընդունված Դատական օրենսգրքի փոփոխությունների փաթեթը գործող Սահմանադրության պայմաններում նախատեսում է այլ մեխանիզմներ, որոնք ուղղված են նույն նպատակին, այն է՝ դատական համակարգից այնպիսի դատավորներին զերծ պահելուն, որոնք կվարկաբեկեն այն:

- Քննադատություններ են հնչում, որոնցից տպավորություն է ստեղծվում, թե իշխանությունը հնարավորություն ուներ ավելին անելու, սակայն չի անում: 

- Մենք բոլորս պետք է հասկանանք, որ հասարակական ակնկալիքները այս ոլորտում շատ մեծ են, բայց սրընթաց, արագ փոփոխություններով այս ոլորտում հաջողության հասնել հնարավոր չէ մի շարք օբյեկտիվ պատճառներով: Հնարավոր չէ կարճ ժամկետում փոփոխել ամբողջ մեր առկա դատական կազմը, եւ մի քանի օրվա կամ ամսվա ընթացքում ունենալ գործող, աշխատող դատական համակարգ, իսկ այդպիսի դատական համակարգ ունենալը կարեւորագույն խնդիր է պետության, պետականության նորմալ գործունեության համար: Որովհետեւ նայեք՝ անգամ համաճարակով պայմանավորված արտակարգ դրության ամենախիստ պայմաններում դատական համակարգը աշխատում էր. այլընտրանք չկա դրան: Դատարանները պետք է ամեն օր աշխատեն, որովհետեւ ամեն օր խնդիրներ են առաջանում՝ կապված մարդկանց իրավունքների պաշտպանության, տարբեր քրեական հետապնդումների, քաղաքացիների կենսական շահերը շոշափող տարբեր քաղաքացիական, վարչական գործերի հետ եւ այլն: Եվ այս բնականոն գործունեությունը ցանկացած բարեփոխումների հետ զուգահեռ պետք է կարողանանք ապահովել:

- Վարչապետի որոշմամբ՝ ամիսներ առաջ ստեղծվեց Սահմանադրական բարեփոխումների հանձնաժողով, որի կազմում նաեւ դուք եք: Ո՞ր փուլում են հանձնաժողովի աշխատանքները:

- Հանձնաժողովը բնականոն կերպով աշխատում է, եթե կարելի է համաճարակային վիճակով պայմանավորված օնլայն աշխատանքը բնականոն համարել: Ամենօրյա չէ, բայց ամենշաբաթյա ռեժիմով քննարկումներ լինում են, հանձնաժողովի աշխատանքը ոչ մի պահի կանգ չի առել: Աշխատանքները ուղղված են սահմանադրական փոփոխությունների հայեցակարգի մշակմանը:

- Թղթի վրա հայեցակարգի որեւէ տարբերակ կա՞:

- Տարբեր հատվածների համար տարբեր աշխատանքային խմբեր կամ պատասխանատուներ են նշանակված, այդ գործընթացը ընթացքի մեջ է: 

- Հնարավո՞ր է՝ հանձնաժողովը այնպիսի փոփոխություններ նախաձեռնի, որ սահմանադրական փոփոխությունների արդյունքում հնարավոր լինի համատարած վեթինգ իրականացնել:

- Մեր հանձնաժողովում պայմանավորվածություն ունենք, որ քանի դեռ չենք հրապարակել սահմանադրական փոփոխությունների հայեցակարգը, բովանդակային մեկնաբանություն չենք տալու: Քննարկումները շարունակվում են:

- Փակ քննարկումները չբացահայտելով՝ կարող եք ասել՝ դուք անձամբ տեսնո՞ւմ եք նման անհրաժեշտություն:

- Ինձ թվում է, որ փոփոխությունների բովանդակությունը նաեւ ինչ-որ չափով պայմանավորված կլինի նրանով, թե ինչ արդյունավետությամբ կընթանան արդեն իսկ նախաձեռնված եւ իմ կողմից հիշատակված այդ դատական օրենսգրքի փոփոխությունների փաթեթով նախատեսված գործընթացները, թե ինչքանով դրանք արդյունավետ կլինեն, ինչքանով կտան մեր հանրության կողմից ակնկալվող արդյունքը: 

Հիշեցնենք՝ մայիսի 11-ին ուղիղ եթերում ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ու արդարադատության նախարար Ռուստամ Բադասյանը քննարկում էին ապօրինի ձեռք բերված գույքի բռնագանձման մասին օրենքը եւ դատավորների վեթինգը։

«Առաջին անգամ դատական օրենսգրքում հայտարարագիր ներկայացնելը եւ դրա վերլուծության արդյունքում Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին գույքի ավելացման կամ պարտավորությունների նվազեցման դեպքում պատշաճ նյութեր եւ բացատրություն չներկայացնելը ֆիքսվել է որպես վարքագծի կանոն»,- քննարկման ընթացքում հայտարարեց Բադասյանը։

Մանրամասնելով իր խոսքը՝ նախարարն ասաց, որ եթե դատավորը հաշվետու տարում եկամուտներով չհիմնավորված գույքի ավելացման մասին պատշաճ բացատրություն չի ներկայացնում կամ ինչ-որ տեղեկություն է թաքցնում հայտարարագրում, կարող է ենթարկվել քրեական կամ կարգապահական պատասխանատվության։ Վարչապետի հարցին, թե կարգապահական վարույթ կարո՞ղ է հարուցվել 2012-ին, 2013-ին կամ 2014-ին ձեռք բերած գույքի համար, Բադասյանը նշեց՝ դա քննադատության հիմնական առարկան է։

Հիշեցնենք, որ, ըստ վեթինգի մասին փաստաթղթի, նախատեսվում է, որ վեթինգ հնարավոր է իրականացնել 2017թ. հուլիսից հետո տեղի ունեցած գործարքների առնչությամբ, այսինքն՝ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը ստուգումներ չի կարող իրականացնել ավելի վաղ ժամանակներում ձեռք բերված գույքի վերաբերյալ: «Նշում են, որ հետադարձ ուժ չի կիրառվում, բայց պետք է նշել, որ եթե մենք ուզում ենք այդ ճանապարհով գնալ, դա նշանակում է՝ ամբողջ դատական համակարգի դատավորներին ստուգել միանգամից, համատարած, մի կարճ ժամանակահատվածի ընթացքում: Սա կարող է բերել բացասական հետեւանքների, բայց դա մի պահ մոռանանք, կենտրոնանանք իրավական հնարավորությունների վրա: Սա անելու համար միանշանակ պետք են սահմանադրական փոփոխություններ, այսինքն՝ առանց Սահմանադրությունը փոփոխելու հնարավոր չէ իրականացնել նման տեսակի վեթինգ, պայմանական անվանենք համատարած վեթինգ»,- ասաց նա։

Վարչապետի հարցին՝ այդ դեպքում ինչպե՞ս ազատվել «վատ» դատավորներից, Բադասյանը մեկնաբանեց, թե ինչ անել, որ համակարգը գրավիչ դառնա ազնիվ եւ որակյալ մասնագետների համար։ Նա առաջարկեց աշխատավարձերի՝ առայժմ 50 տոկոսի, հետո նաեւ մինչեւ 70 տոկոսի չափով բարձրացում։

Ահա, այս փոփոխությունները երեկ Ազգային ժողովում սուր քննադատության ենթարկեց ՀՀ ԱԺ անկախ պատգամավոր Արման Բաբաջանյանը:

«Արդարադատության նախարար Ռուստամ Բադասյանը երեկ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հետ քննարկման ժամանակ ջանք ու եռանդ չխնայեց՝ վարչապետին ապացուցելու համար, թե ինչու եւ ինչպես Հայաստանում հնարավոր չէ իրականացնել դատավորների համատարած վեթինգ ու անցումային արդարադատություն, թե ինչու հնարավոր չէ կիրառել բարեվարքության իրական եւ ոչ թե ձեւական կանոններ, որոնք կստիպեն դատավորներին նախկինից տարբերվող գործելաոճ որդեգրել»,- ասաց Բաբաջանյանը:

Ըստ նրա՝ Բադասյանը գործնականում ռեկորդ սահմանեց այն հարցում, թե ինչպես կարելի է հեղափոխության առաջնորդին համոզել, որ ճիշտը ոչ թե հեղափոխական փոփոխություններն են, այլ այն ամենի պահպանումը, հանուն որոնց փոփոխության տեղի է ունեցել նույն այդ հեղափոխությունը: «Այսպիսով՝ Ռուստամ Բադասյանը երեկ արձանագրեց, որ այլեւս պետք է մոռանալ իրական վեթինգի, իրական անցումային արդարադատության ու բարեվարքության կանոնների մասին, քանի որ պարզվում է՝ դրանց կիրառմանը խանգարում են Սահմանադրությունը, Վենետիկի հանձնաժողովը: Խանգարում է ամեն ինչ, ինչ հնարավոր է»,- նկատեց Բաբաջանյանը եւ շարունակեց. «Պարզ դարձավ, որ Հայաստանում շարունակելու են արդարադատություն իրականացնել անցած տասնամյակներին քաղաքացիների հետապնդումներին իրավական ձեւակերպումներ տված, մարդկանց ունեզրկողներին ու կողոպտողներին արդարացրած դատավորները, այն դատավորները, որոնք մինչ օրս էլ գտնվում են նախկին իշխանությունների, օլիգարխների ուղղակի ու անուղղակի ազդեցության տակ, եւ դուք միամտորեն որոշել եք նրանց ինքնամաքրման շանս տալ»:

Շարունակելով իր ելույթը՝ Բաբաջանյանը ենթադրեց, որ Փաշինյանին բավարարում են Բադասյանի հիմնավորումները, որոնք գրեթե նույնական են «մեր երկրում արդարադատությունը բռնաբարած արդարադատության նախարարներ Արփինե Հովհաննիսյանի, Դավիթ Հարությունյանի, Հրայր Թովմասյանի փաստարկների ու բերած ապացույցների հետ»:

Հակառակ պարագայում, ըստ պատգամավորի, պետք է տեղեկացած լինեինք Բադասյանի հրաժարականի մասին: «Սա նշանակում է, որ Նիկոլ Փաշինյանը եւ «Իմ քայլը» խմբակցությունը հավասարապես պատասխանատվություն են կրում դատաիրավական համակարգի բարեփոխումների տապալման կամ պարտության եւ հակահեղափոխության հաղթանակի համար»,- եզրափակեց Բաբաջանյանը:

Բարեփոխումների դանդաղումը ամենեւին տապալում չէ. հնչող քննադատություններին այսպես արձագանքեց ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցության ղեկավար Լիլիթ Մակունցը: «Այո՛, մենք կարծում ենք, որ շատ հարցերում միգուցե ավելի լավ կլիներ ավելի արագ գործել: Մենք չենք գնահատում, որ ամեն ինչ կատարյալ է մեր գործողություններում, բայց ձգտում ենք, որ անենք առավելագույնը, որպեսզի համապարփակ անդրադառնանք դատաիրավական բարեփոխումներին: Մենք դրական ենք գնահատում այն ռազմավարությունը, որ մշակել է Արդարադատության նախարարությունը, պարզապես պետք է դրսեւորենք հետեւողականություն եւ իրականացնենք այդ ամենը»,- ընդգծեց պատգամավորը:

Մակունցը վստահ է, որ բարեվարքությանը վերաբերող օրենքների շարքը կարող է գործնական առումով շատ դրական ազդեցություն ունենալ: «Իմ քայլը» խմբակցության ղեկավարը նկատեց. «Կան հոդվածներ, որ ՀՀ Սահմանադրության հետ հակասությունների մեջ են մտնում, եւ այն ձեւակերպումներով, այն շեշտադրումներով, որ ենթադրվում էր վեթինգը, չի կարող լինել, որովհետեւ Սահմանադրությունը թույլ չի տալիս, բայց դա չի նշանակում, որ բարեվարքությանը առնչվող այս օրենքների շարքը չի անդրադառնում եւ չի լուծում խնդիրների մեծամասնությունը»:

Քննադատություններին երեկ անդրադարձավ նաեւ նախարար Ռուստամ Բադասյանը՝ «Ֆեյսբուք»-ի իր էջում գրելով.

«Կառավարությունը զբաղվում է դատական համակարգի իրական, խորքային, արմատական բարեփոխումներով, եւ նրանք, ովքեր ցանկանում են ոչ խորքային, սպոնտան փոփոխություններ, այո՛, պետք է հիասթափվեն:

Հասարակությունը պետք է հնարավորություն ունենա գնահատելու՝ որտե՞ղ է ճշմարտությունը:

Բոլոր անձինք, որոնք կարծիք են հայտնել, որ մեր գործողություններն արդյունավետ չեն, պետք է հրապարակեն իրենց մոտեցումը, ըստ որի՝ հնարավոր է մի քանի ամսում իրականացնել բարեփոխումներ, եւ հանրությանը տալ լավագույն դատական համակարգը:

Կարծում եմ՝ երկու տարվա ընթացքում հաստատապես պետք է թղթին հանձնած լինեին իրենց մոտեցումը:

Հ. Գ. Որեւէ ճնշում մեզ չի կարող շեղել իրական բարեփոխումներ իրականացնելու մտադրությունից»:

«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ում
Տպել
3332 դիտում

Օհանյանը իր 50-ամյակն է նշել առանձնատանը. հայտնաբերվել են բարձրաստիճան պաշտոնյաների և հոգևորականների նամակները

Սևանի ափին 900-ից ավելի գույք է ստուգման փուլում. Օհանյանը միակը չէ, էլի նախկին բարձրաստիճան պաշտոնյաներ կան

Երևանի քաղաքապետ Տիգրան Ավինյանն ընդունել է ՀՀ-ում Նիդերլանդների դեսպանին

Հնդկաստանում ուժգին հեղեղումների ու սողանքների հետևանքով 30 մարդ անհետ կորած է

Անբարոյականը խոսում է բարոյականությունից, յուբկայով Գեբելս Զախարովան էլ՝ դեմոկրատիայից. Մեհրաբյան. տեսանյութ

Զավթելու էին իշխանությունը, հետո զիջելու էին ինքնիշխանությունը. եթե ծրագրված տեռորիզմը հաջողվեր. Կոնջորյան

«Հոկտեմբերի 27»-ից վտանգավոր բան էր ծրագրվում. սքեմը վերմակ չէ, որ քաշես վրադ, ահաբեկչություն անես. տեսանյութ

Հայաստանը Ղազախստանում ռազմական կցորդ կունենա. վարչապետը որոշում է ստորագրել

Տեղի է ունեցել «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության վարչության նիստ. այն վարել է Նիկոլ Փաշինյանը. տեսանյութ

Կմեկտեղվեն անտառային հրդեհները կանխելու ջանքերը․ տեղի է ունեցել միջգերատեսչական աշխատանքային խմբի նիստը

Հարգանքին՝ հարգանքով, անարգանքին՝ անարգանքով. Վարդան Ղուկասյանը բացակայել է Շիրակի մարզխորհրդի նիստից

Վահագն Խաչատուրյանը ստորագրել է ՀԷՑ-ի պետականացման նպատակով ընդունված օրենքները

ԵՄ-ն հաստատել է Բուլղարիայի անդամակցությունը եվրագոտուն

ՀԾԿՀ-ն մերժել է ՀԷՑ-ի ներդրումային ծրագրի՝ 2025 թվականի մասով առաջարկվող փոփոխությունները

Քննարկվել է «Հրազդան ցեմենտ քորփորեյշն»-ի շուրջ ստեղծված իրավական գործընթացը. 450 մարդ աշխատավարձ չի ստացել

Արծվիկ Մինասյանին մեղադրանք է առաջադրվել. հայտնի է խափանման միջոցը

Թավիշն ավարտված է, պողպատե մանդատը ծանր հարվածներով իջնելու է մեր անկախությունը վաճառել պատրաստվողների գլխին

ՌԴ քաղաքացի Սամվել Կարապետյանը ընդունել է, որ ՀՀ պետականության դեմ կռիվ է տալիս. ինձ դատի է տվել. Չախոյան

ՀՀ անունից թողարկված եվրապարտատոմսերը հասանելի են Հայաստանի ֆոնդային բորսայում

Զորավարժադաշտում, նախնական տվյալներով ականանետային կրակոցի պայթյուն է եղել, կան տուժածներ. ՊՆ

Խաչփառ գյուղի տներից մեկում հրդեհ է. հայտարարվել է բարդության «Թիվ 2» կանչ

Այգեշատի մանկապարտեզը վերանորոգված և գույքով համալրված է. վարչապետ. տեսանյութ

Արծվիկ Մինասյանը Քննչական կոմիտեում է

Գումարի նշումներով անվանացուցակներ, գումար. Սամվել Կարապետյանի աջակցության հավաքի գործով դեպքեր են բացահայտվել

Հայտնի է Սեյրան Օհանյանի խափանման միջոցը

Թուրքիան Ֆրանսիային հորդորել է չմիջամտել իր դատական գործընթացներին

Այո, հարցաքննվում էի, մեղադրանք են առաջադրել, ես ցուցմունք չեմ տվել. Սեյրան Օհանյան

Արտակ Զեյնալյանին են հանձնվել ՍԴ դատավորի հատուկ համազգեստը՝ պատմուճանը, ինչպես նաև թղթապանակը

Չնախատեսված հանդիպում Լեռնանիստի բնակիչների հետ. վարչապետը տեսանյութ է հրապարակել

Սեյրան Օհանյանը Քննչական կոմիտեում է, հարցաքննվում է

Արթուր Սարգսյանը կկալանավորվի. ԱԺ-ն համաձայնություն տվեց ՀՀ գլխավոր դատախազի միջնորդագրին

Տեղի է ունեցել 80 մլրդ դրամ ծավալով պետական պարտատոմսերի տեղաբաշխման աճուրդ

Արհեստական բանականության վիրտուալ ինստիտուտն այլևս իրականություն է. ԲՏԱ նախարար

Սիսիանը և հարկայինը թալանածը Արցախի տեղը չգիտե՞ր, թե՞ ազգային արժեքը խառնել էր ազգային արժույթի հետ. Ղազարյան

Կա հիմնավոր կասկած, որ Արթուր Սարգսյանը կդիմի փախուստի. Վարդապետյանը՝ նրան ազատությունից զրկելու հիմքերի մասին

Անդրադարձ է կատարվել խաղաղության հաստատման քայլերին. հեռախոսազրույց են ունեցել ՀՀ և Հորդանանի ԱԳ նախարարները

Վարչապետն ընդունել է Սևծովյան առևտրի և զարգացման բանկի կառավարիչների խորհրդի տարեկան հանդիպման մասնակիցներին

Արթուր Սարգսյանը զրկվեց պատգամավորական անձեռնմխելիությունից

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն այցելել է Հրազդան համայնք․ մեկնարկել է կոշտ կենցաղային թափոնների կառավարման ծրագիրը

Տրվեց Կոտայքի և Գեղարքունիքի մարզերի կոշտ կենցաղային թափոնների կառավարման ծրագրի մեկնարկը․ վարչապետ