Երևան
12 °C
2020 թվականի ճգնաժամային տարուց հետո Հայաստանում բիզնեսը դեռ վերականգնման փուլում է: Ներդրումների առումով դեռեւս սպասողական իրավիճակ է, քանի որ թե՛ անկայունությունը, թե՛ հետպատերազմյան ծանր իրավիճակը դեռեւս շարունակում են ներդրողին հետ պահել հնարավոր ռիսկերից: Կորոնավիրուսի եւ պատերազմի հետեւանքով առաջացած ճգնաժամից հետո Հայաստանի բիզնես դաշտի վիճակի, ներդրումների եւ այլ հարցերի վերաբերյալ ՀԺ-ն զրուցել է «Կրեատիդա» ՍՊԸ համասեփականատեր եւ տնօրեն, Հայաստանի արդյունաբերողների եւ գործարարների միության ծրագրերի տնօրեն Արթուր Ղազարյանի հետ:
- Պարոն Ղազարյան, 2020 թվականին Հայաստանը տարբեր ճգնաժամերի առաջ կանգնեց՝ կորոնավիրուս, պատերազմ: Այժմ ի՞նչ վիճակում է գտնվում բիզնեսը, կարողանո՞ւմ են դիմանալ, թե՞ դեռ խնդիրներ կան:
- Իհարկե, դժվարությունները բավականին շատ են, բայց բիզնեսը շարունակում է ճանապարհներ գտնել՝ դիմանալու համար: Արտահանման հետ կապված ոլորտները դժվար թե շատ տուժած լինեն, բայց այն բիզնեսները, որոնք գործ ունեն ներքին շուկայի հետ, միանշանակ բացասական ազդեցություն զգացել են իրենց վրա: Շատերի հետ խոսելուց հասկանում եմ, որ մանրածախ շուկայում շարժն է նվազել: Այն բիզնեսները, որոնք գործ ունեն այդ շուկայի հետ, բնականաբար, իրենց մոտ եւս խնդիրներ կան:
- Ձեր բիզնեսը ի՞նչ գործունեություն է ծավալում, եւ որքանո՞վ է հեշտ այս շրջանում աշխատելը:
- Ես բնական մաքրող նյութերի արտադրություն ունեմ: Ամենամեծ խնդիրը բնակչության գնողունակության պակասն է, եւ շատ քիչ է վաճառվում Հայաստանում: Եթե միայն հույս ունենանք, որ դա կվաճառվի Հայաստանի շուկայում, արտադրությունը շատ արագ կփակվի, որովհետեւ ծախսերն ավելի շատ են, քան վաճառքը: Արտահանում ենք իրականացնում, ինչի հաշվին փորձում ենք բալանսը պահպանել՝ սպասելով նաեւ, որ իրավիճակը կլավանա:
- ՏՄՊՊՀ-ը, ՊԵԿ-ը, էկոնոմիկայի նախարարությունը ինչպե՞ս են աշխատում բիզնեսի հետ:
- ՏՄՊՊՀ-ի հետ կապված հարցեր չենք ունեցել, ՊԵԿ-ի հետ եւս խնդիրներ չեն առաջացել. ամեն ինչ պատշաճ կերպով իմ բիզնեսի առումով ընթանում է: Ինչ վերաբերում է էկոնոմիկայի նախարարությանը, նախկինում ավելին էինք սպասում: Հիմա գործող նախարարը բիզնես ոլորտից է գնացել, լավ է պատկերացնում ոլորտը, պրակտիկ մարդ է, եւ հույսեր կան, որ ներդրումային միջավայրի առումով գործնական քայլերն ավելի շատ կլինեն:
- Այսօր ներդրողը Հայաստանում բիզնես անելու համար ո՞ր ոլորտներով է հետաքրքրվում, որտե՞ղ բացեր եւ հնարավորություններ կան:
- Դժվարանում եմ ասել. սպասարկման ոլորտով բավականին հետաքրքրված էին, բայց կորոնավիրուսի պատճառով այդ ոլորտը տուժել է: Իհարկե, ցանկալի է, որ մենք արտադրություն ունենանք: Արտահանման առումով կարծում եմ՝ պետք է նաեւ համագործակցություն լինի ԱԳՆ-ի եւ էկոնոմիկայի նախարարության միջեւ: Եթե մի տեղ ԱԳՆ-ն հաջողության է հասնում, հետեւից պետք է էկոնոմիկայի նախարարությունը բիզնեսը տանի եւ հակառակը: Շատ երկրներում այդ համագործակցությունը կա:
- Ներկայումս ներդրումային միջավայրն ինչպիսի՞ն է Հայաստանում: Կա՞ն այնպիսի հնարավորություններ, որպեզի մարդիկ ցանկանան ներդրում կատարել:
- Իհարկե, կան նման ցանկություններ: Բայց այս առումով խնդիր էլ կա. ես գիտեմ բիզնես, որն ունի նման ցանկություն, բայց օրենսդրական դաշտն իր համար շատ անբարենպաստ է դարձել: Մենք փորձեցինք ասել, որ արգելքները վերացնելու դեպքում Հայաստանը կարող է շատ մեծ ներդրումներ ու շահույթ ունենալ, բայց չստացվեց: Արդեն բավականին շատ քայլեր էին արվել, ուղղակի պետք էր, որ օրենսդրական հարցով օժանդակեր Կառավարությունը, բայց հակառակը եղավ:
- Ձեր նշած ներդրումների համար կոնկրետ ի՞նչ խնդիր էր առաջացել:
- Խոսքը ծխախոտային փոխարինիչների՝ ծամախոտի ներմուծման եւ վաճառքի մասին է: Շվեդիայի երկրորդ ամենամեծ արտադրողը, որը փոխարինչիներ է արտադրում, ցանկանում էր ծամախոտ ներմուծել Հայաստան եւ արտահանել ամբողջ ԵԱՏՄ: Միանշանակ ապացուցված է, որ դա ավելի քիչ վնաս է պարունակում, քան այլ ծխախոտային արտադրանքը: Այդ բիզնեսի ամբողջ եկամուտները պետք է ներդրվեր Հայաստանում, քանի որ սեփականատերը ազգությամբ հայ էր, բայց խնդիր առաջացավ: Հակածխախոտային օրենսդրության շրջանակներում սկզբից փոխարինիչը հավասարեցվեց սովորական ծխախոտներին, իսկ հետո զարմանալիորեն Կառավարության կողմից մի փոփոխություն էլ եղավ այդ նախագծի մեջ, եւ ընդհանրապես արգելվեց ծամախոտի ներմուծումն ու վաճառքը: Սա կարող էր Հայաստանն ամբողջ ԵԱՏՄ տարածքում լոբբինգ անել՝ որպես ավելի քիչ վնաս պատճառող միջոց, եւ այդ բիզնեսի ամբողջ եկամուտները Հայաստան կգար, բայց չեղավ: Միակ օրինակը, որ գիտեմ, սա է:
- Այս պահին Հայաստանում բիզնես անելու համար պետական մակարդակով լուրջ խնդիրներ ստեղծվո՞ւմ են:
- Իմ նշած բիզնեսի մասով՝ այո՛, խնդիր կար: Այլ հարցերում չեմ կարծում, թե այս պահին խոչընդոտներ կան պետության կողմից:
- Պարոն Ղազարյան, շատ է խոսվում, որ հայաստանյան բիզնեսներից շատերի արտադրանքը ներքին սպառման համար են եւ չունեն այն ծավալները, որ արտահանվեն: Նկատե՞լ եք այդ խնդիրը:
- Ես իմ բիզնեսի շրջանակներում զրուցել եմ ռուսաստանյան սուպերմարկետների խոշոր ցանցերից մեկի հետ, եւ իրենք ասում էին, որ Հայաստանի արտադրողների հետ խնդիրն այն է, որ մեծ քանակներով եւ շարունակական արտադրանք չեն կարողանում ապահովել: Ասում են՝ լավն է Հայաստանի արտադրանքը, բայց այդ ցանցերին պետք է, որ միշտ լինի այդ ապրանքը: Ծավալների եւ որակական շարունակականության խնդիր ունենք: Մրցունակության առումով խնդիր է տրանսպորտի հարցը, բավականին թանկ է: Ուրիշ երկրները կարողանում են էժան տրանսպորտի հաշվին ավելի մրցունակ գին առաջարկել:
- Ի՞նչ պետք է անի բիզնեսը Հայաստանում աճելու եւ զարգանալու համար եւ պետությունից ի՞նչ սպասելիքներ ունի:
- Բիզնեսը պետք է մաքսիմալ զարգանա եւ այդ շահույթները ոչ թե տանի այլ երկրներ, այլ այստեղ ներդնի: Ներդրումային միջավայրի առումով գուցե ինչ-որ արտոնություններ պետք է լինեն: Ժամանակին համատեղ ձեռնարկություններին 1-2 տարով շահութահարկից ազատելու խթանման մեթոդներ էին կիրառվում: Շատ պետություններ դա փորձում են անել: Օրինակ՝ Կանադան մեկ այլ երկրի հետ համատեղ ձեռնարկություն է ստեղծում, որը պետք է Կանադայում գործի, պետությունը նույնիսկ գումար է տրամադրում՝ խթանելով այդ բիզնեսը: Իսկ բիզնեսը պետք է ուղղակի չվախենա: Կորոնավիրուս, հետո նաեւ պատերազմ եղավ, բայց հիմա վե՞րջ, փակենք Հայաստանը: Այս հարցին պետք է նաեւ գործարարները պատասխանեն:
- Բիզնես-պետություն հարաբերություններն այս պահին ինչպե՞ս եք գնահատում, զարգացնելու հնարավորություն տեսնո՞ւմ եք:
- Ով կասի նորմալ է եւ զարգանալու տեղ չկա, ես կզարմանամ: Ես բերեցի մեկ օրինակ, որտեղ չկար այդ երկխոսությունը, որպեսզի եկամուտները գային Հայաստան: Բնականաբար, կա ավելի լավ աշխատելու, զարգանալու եւ բարելավելու տեղ:
- Պարոն Ղազարյան, ի՞նչ պետք է անեն համապատասխան ոլորտը համակարգող մարմինները, որպեսզի Հայաստանը ներդրողների համար դարձյալ հետաքրքիր դառնա:
- Այստեղ պետք է ներդրումների համար միջավայր ստեղծել, ու այս առումով հարց է առաջանում՝ ինչպե՞ս ենք տեսնում այդ միջավայրը, ի՞նչ պետք է արվի դրա համար: Չեմ կարծում, թե պատերազմն է ինչ-որ խոչընդոտ հանդիսացել: Մինչեւ այդ էլ ներդրումներ են եղել, ու այդ ժամանակ էլ Հայաստանը նույն վիճակում էր՝ (հրադադարի վիճակում էինք պարզապես), բայց խաղաղություն չկար: Կարծում եմ՝ ուղղակի բիզնեսն ու պետությունը պետք է նստեն, ուս ուսի տան եւ մտածեն, թե ինչ պետք է անել, որպեսզի զարգացնեն Հայաստանը: Շատերն ասում են՝ ռեսուրս չունենք, խեղճ պետություն ենք, բայց կարծում եմ՝ սա սխալ մոտեցում է: Լավ, չունենք նավթ, գազ, ինչպես մնացած երկրները, իսկ Ճապոնիան ունի՞, որ այդպես զարգացած է: Մենք կարող ենք ունենալ այդ պոտենցիալը, կարող ենք շարժվել առաջ: Փո՞քր ենք, Շվեյցարիան էլ է փոքր, ինչ օրինակ բերեն՝ դրա հակառակ օրինակն էլ կա:
«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ումՌուսաստանը հարվածել է Ուկրաինայի ռազմարդյունաբերական օբյեկտներից մեկին. Պուտինը հայտարարություն է արել
Ուժի ցուցադրում է, «ատամ» ցույց տալու միջոց. քաղաքագետը՝ թուրք-ադրբեջանական զորավարժությունների մասին
ՀՀ-ն պատրաստակամ է իր հնարավորությունների չափով աջակցել Իսպանիայի ջրհեղեղի հետևանքների մեղմացմանը. փոխվարչապետ
Պարգևատրվել են Ըմբշամարտի զինվորականների աշխարհի առաջնության 55 կգ քաշային կարգի մրցանակակիրները
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հարցազրույց կտա
Վթարային ջրանջատում Արարատում. որ քաղաքում և գյուղերում ջուր չի լինի նոյեմբերի 22-23-ին
ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը Բաքվում մասնակցել է COP-29-ի գագաթնաժողովին
Տեղի է ունեցել Հայաստանի և Իրանի ԱԳ նախարարների հեռախոսազրույցը. ինչ է քննարկվել
Ոչ պրոֆեսիոնալների պատճառով մարդիկ վստահությունը կորցնում են ամբողջ իշխանության նկատմամբ. քաղաքագետ. տեսանյութ
Ինչ իրավիճակ է հանրապետության ճանապարհներին
ՀՀ-Իրան էլեկտրաէներգիայի փոխհոսքը 350 ՄՎտ-ից կդառնա 1200. ավարտին կհասցվի օդային գծի և ենթակայանի կառուցումը
Թեև համակարգում փախստականների խնդիրները կարևորագույններից են, հաճախ չեն արժանանում պատշաճ ուշադրության. ՄԻՊ
Ժամկետային զինծառայող Արման Ավագյանը հաղթել է իտալացի մասնակցին
Մհեր Գրիգորյանն ընդունել է միջազգային հեղինակավոր Ֆոսթեր ընդ Փարթներս ճարտապետական ընկերության պատվիրակությանը
Գերմանիան կշարունակի քաղաքական աջակցությունը Հայաստանին. Հոֆրայթերի գլխավորած պատվիրակությունն այցելել է ԱԺ
ԱՄՆ քաղաքացին մեղավոր է ճանաչվել դաշնային աշխատակիցների սպանությունները նախապատրաստելու համար
Առանձնապես ծանր հանցագործություն է բացահայտվել․ կասկածյալը «Պույի Արմենի» որդին է, տուժածը՝ «Կյաժ Կարենը»
Ժամկետային զինծառայողներ Սամվել Գրիգորյանը և Հրայր Ալիխանյանը բրոնզե մեդալներ են նվաճել
Կոչ ենք անում Բաքվին և Երևանին բաց չթողնել պատմական հնարավորությունը, խաղաղությունը մոտ է, քան երբևէ. Ֆիդան
ՆԳ նախարարությանը կից Կանանց հարցերով խորհրդի հանդիպում է անցկացվել Գյումրիում. ինչ է քննարկվել
Միրզոյանը Անտոն Հոֆրայթերին է ներկայացրել Հարավային Կովկասում կայուն խաղաղության հաստատման ՀՀ տեսլականը
Այս պահին թիմային աղյուսակում ԶՈՒ հավաքականը հունահռոմեական ոճում 1-ին հորիզոնականում է. Պապիկյան
Անհետ կորած զինծառայողների ընտանիքները կշարունակեն սոցիալական աջակցություն ստանալ
2024-ին կալանքի կիրառման դեպքերը նվազել են 6 տոկոսային կետով, ավելացել է կիրառված այլ խափանման միջոցների թիվը
Ժամկետային զինծառայող Տիգրան Մինասյանն արծաթե մեդալ է նվաճել
Հայ-էստոնական հարաբերություններն արագընթաց են զարգանում. Արսեն Թորոսյանն ընդունել է դեսպանին
Կպչուն ժապավենով պատին ամրացված «The Comedian» բանանը աճուրդում վաճառվել է 6,2 միլիոն դոլարով. ով է գնորդը
Անդրադարձ է կատարվել խաղաղության պայմանագրի քննարկումներին. վարչապետն ընդունել է Բունդեսթագի պատվիրակությանը
Բելգիացի քաղաքական գործիչները Ադրբեջանին կոչ են արել դուրս բերել զորքերը Հայաստանի ինքնիշխան տարածքից
ԱԳ փոխնախարարը Բենժամեն Հադադին է ներկայացրել «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը
Միջազգային քրեական դատարանը Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուին ձերբակալման հրաման է տվել
Հանքաքար վերամշակող ընկերությունում ապօրինի ջրառ է իրականացվել
Զախարովային ուղիղ եթերի պահին զանգահարել և խնդրել են չմեկնաբանել բալիստիկ հրթիռների թեման
«Կոկաին»-ի պարկեր՝ ՀՀ ժամանած օտարերկրացու մարմնում. կանխվել է 550 հազար դոլարի թմրամիջոցի ներմուծման փորձը
«Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման հավաքին մասնակցելու համար առաջարկել են 6-8000 դրամ․ գործը դատարանում է
Եվրոն էժանացել է. ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան նոյեմբերի 21-ին
Դալմայի այգիների տարածքում մի ամբողջ զինանոց է հայտնաբերվել
ՄՊՀ-ն հորդորում է ինտերնետ շահումով խաղերի և վիճակախաղերի գովազդներ ստացած քաղաքացիներին դիմել հանձնաժողով
6 ամսով կսահմանափակվի խոզերի ներմուծումը Հայաստան
Ամիօ բանկը ԵԴԹ «Երեք ընկեր» ներկայացման գլխավոր գործընկերն է
© 2024 Հայկական ժամանակ
Website by MATEMAT