Ասում են ռեսուրս չունենք, խեղճ պետություն ենք. սա սխալ մոտեցում է. բիզնեսն ու պետությունը պետք է ուս ուսի տան. գործարար

2020 թվականի ճգնաժամային տարուց հետո Հայաստանում բիզնեսը դեռ վերականգնման փուլում է: Ներդրումների առումով դեռեւս սպասողական իրավիճակ է, քանի որ թե՛ անկայունությունը, թե՛ հետպատերազմյան ծանր իրավիճակը դեռեւս շարունակում են ներդրողին հետ պահել հնարավոր ռիսկերից: Կորոնավիրուսի եւ պատերազմի հետեւանքով առաջացած ճգնաժամից հետո Հայաստանի բիզնես դաշտի վիճակի, ներդրումների եւ այլ հարցերի վերաբերյալ ՀԺ-ն զրուցել է «Կրեատիդա» ՍՊԸ համասեփականատեր եւ տնօրեն, Հայաստանի արդյունաբերողների եւ գործարարների միության ծրագրերի տնօրեն Արթուր Ղազարյանի հետ:

- Պարոն Ղազարյան, 2020 թվականին Հայաստանը տարբեր ճգնաժամերի առաջ կանգնեց՝ կորոնավիրուս, պատերազմ: Այժմ ի՞նչ վիճակում է գտնվում բիզնեսը, կարողանո՞ւմ են դիմանալ, թե՞ դեռ խնդիրներ կան:

- Իհարկե, դժվարությունները բավականին շատ են, բայց բիզնեսը շարունակում է ճանապարհներ գտնել՝ դիմանալու համար: Արտահանման հետ կապված ոլորտները դժվար թե շատ տուժած լինեն, բայց այն բիզնեսները, որոնք գործ ունեն ներքին շուկայի հետ, միանշանակ բացասական ազդեցություն զգացել են իրենց վրա: Շատերի հետ խոսելուց հասկանում եմ, որ մանրածախ շուկայում շարժն է նվազել: Այն բիզնեսները, որոնք գործ ունեն այդ շուկայի հետ, բնականաբար, իրենց մոտ եւս խնդիրներ կան:

- Ձեր բիզնեսը ի՞նչ գործունեություն է ծավալում, եւ որքանո՞վ է հեշտ այս շրջանում աշխատելը:

- Ես բնական մաքրող նյութերի արտադրություն ունեմ: Ամենամեծ խնդիրը բնակչության գնողունակության պակասն է, եւ շատ քիչ է վաճառվում Հայաստանում: Եթե միայն հույս ունենանք, որ դա կվաճառվի Հայաստանի շուկայում, արտադրությունը շատ արագ կփակվի, որովհետեւ ծախսերն ավելի շատ են, քան վաճառքը: Արտահանում ենք իրականացնում, ինչի հաշվին փորձում ենք բալանսը պահպանել՝ սպասելով նաեւ, որ իրավիճակը կլավանա:

- ՏՄՊՊՀ-ը, ՊԵԿ-ը, էկոնոմիկայի նախարարությունը ինչպե՞ս են աշխատում բիզնեսի հետ:

- ՏՄՊՊՀ-ի հետ կապված հարցեր չենք ունեցել, ՊԵԿ-ի հետ եւս խնդիրներ չեն առաջացել. ամեն ինչ պատշաճ կերպով իմ բիզնեսի առումով ընթանում է: Ինչ վերաբերում է էկոնոմիկայի նախարարությանը, նախկինում ավելին էինք սպասում: Հիմա գործող նախարարը բիզնես ոլորտից է գնացել, լավ է պատկերացնում ոլորտը, պրակտիկ մարդ է, եւ հույսեր կան, որ ներդրումային միջավայրի առումով գործնական քայլերն ավելի շատ կլինեն:

- Այսօր ներդրողը Հայաստանում բիզնես անելու համար ո՞ր ոլորտներով է հետաքրքրվում, որտե՞ղ բացեր եւ հնարավորություններ կան:

- Դժվարանում եմ ասել. սպասարկման ոլորտով բավականին հետաքրքրված էին, բայց կորոնավիրուսի պատճառով այդ ոլորտը տուժել է: Իհարկե, ցանկալի է, որ մենք արտադրություն ունենանք: Արտահանման առումով կարծում եմ՝ պետք է նաեւ համագործակցություն լինի ԱԳՆ-ի եւ էկոնոմիկայի նախարարության միջեւ: Եթե մի տեղ ԱԳՆ-ն հաջողության է հասնում, հետեւից պետք է էկոնոմիկայի նախարարությունը բիզնեսը տանի եւ հակառակը: Շատ երկրներում այդ համագործակցությունը կա:

- Ներկայումս ներդրումային միջավայրն ինչպիսի՞ն է Հայաստանում: Կա՞ն այնպիսի հնարավորություններ, որպեզի մարդիկ ցանկանան ներդրում կատարել:

- Իհարկե, կան նման ցանկություններ: Բայց այս առումով խնդիր էլ կա. ես գիտեմ բիզնես, որն ունի նման ցանկություն, բայց օրենսդրական դաշտն իր համար շատ անբարենպաստ է դարձել: Մենք փորձեցինք ասել, որ արգելքները վերացնելու դեպքում Հայաստանը կարող է շատ մեծ ներդրումներ ու շահույթ ունենալ, բայց չստացվեց: Արդեն բավականին շատ քայլեր էին արվել, ուղղակի պետք էր, որ օրենսդրական հարցով օժանդակեր Կառավարությունը, բայց հակառակը եղավ:

- Ձեր նշած ներդրումների համար կոնկրետ ի՞նչ խնդիր էր առաջացել:

- Խոսքը ծխախոտային փոխարինիչների՝ ծամախոտի ներմուծման եւ վաճառքի մասին է: Շվեդիայի երկրորդ ամենամեծ արտադրողը, որը փոխարինչիներ է արտադրում, ցանկանում էր ծամախոտ ներմուծել Հայաստան եւ արտահանել ամբողջ ԵԱՏՄ: Միանշանակ ապացուցված է, որ դա ավելի քիչ վնաս է պարունակում, քան այլ ծխախոտային արտադրանքը: Այդ բիզնեսի ամբողջ եկամուտները պետք է ներդրվեր Հայաստանում, քանի որ սեփականատերը ազգությամբ հայ էր, բայց խնդիր առաջացավ: Հակածխախոտային օրենսդրության շրջանակներում սկզբից փոխարինիչը հավասարեցվեց սովորական ծխախոտներին, իսկ հետո զարմանալիորեն Կառավարության կողմից մի փոփոխություն էլ եղավ այդ նախագծի մեջ, եւ ընդհանրապես արգելվեց ծամախոտի ներմուծումն ու վաճառքը: Սա կարող էր Հայաստանն ամբողջ ԵԱՏՄ տարածքում լոբբինգ անել՝ որպես ավելի քիչ վնաս պատճառող միջոց, եւ այդ բիզնեսի ամբողջ եկամուտները Հայաստան կգար, բայց չեղավ: Միակ օրինակը, որ գիտեմ, սա է:

- Այս պահին Հայաստանում բիզնես անելու համար պետական մակարդակով լուրջ խնդիրներ ստեղծվո՞ւմ են:

- Իմ նշած բիզնեսի մասով՝ այո՛, խնդիր կար: Այլ հարցերում չեմ կարծում, թե այս պահին խոչընդոտներ կան պետության կողմից:

- Պարոն Ղազարյան, շատ է խոսվում, որ հայաստանյան բիզնեսներից շատերի արտադրանքը ներքին սպառման համար են եւ չունեն այն ծավալները, որ արտահանվեն: Նկատե՞լ եք այդ խնդիրը:

- Ես իմ բիզնեսի շրջանակներում զրուցել եմ ռուսաստանյան սուպերմարկետների խոշոր ցանցերից մեկի հետ, եւ իրենք ասում էին, որ Հայաստանի արտադրողների հետ խնդիրն այն է, որ մեծ քանակներով եւ շարունակական արտադրանք չեն կարողանում ապահովել: Ասում են՝ լավն է Հայաստանի արտադրանքը, բայց այդ ցանցերին պետք է, որ միշտ լինի այդ ապրանքը: Ծավալների եւ որակական շարունակականության խնդիր ունենք: Մրցունակության առումով խնդիր է տրանսպորտի հարցը, բավականին թանկ է: Ուրիշ երկրները կարողանում են էժան տրանսպորտի հաշվին ավելի մրցունակ գին առաջարկել:

- Ի՞նչ պետք է անի բիզնեսը Հայաստանում աճելու եւ զարգանալու համար եւ պետությունից ի՞նչ սպասելիքներ ունի:

- Բիզնեսը պետք է մաքսիմալ զարգանա եւ այդ շահույթները ոչ թե տանի այլ երկրներ, այլ այստեղ ներդնի: Ներդրումային միջավայրի առումով գուցե ինչ-որ արտոնություններ պետք է լինեն: Ժամանակին համատեղ ձեռնարկություններին 1-2 տարով շահութահարկից ազատելու խթանման մեթոդներ էին կիրառվում: Շատ պետություններ դա փորձում են անել: Օրինակ՝ Կանադան մեկ այլ երկրի հետ համատեղ ձեռնարկություն է ստեղծում, որը պետք է Կանադայում գործի, պետությունը նույնիսկ գումար է տրամադրում՝ խթանելով այդ բիզնեսը: Իսկ բիզնեսը պետք է ուղղակի չվախենա: Կորոնավիրուս, հետո նաեւ պատերազմ եղավ, բայց հիմա վե՞րջ, փակենք Հայաստանը: Այս հարցին պետք է նաեւ գործարարները պատասխանեն:

- Բիզնես-պետություն հարաբերություններն այս պահին ինչպե՞ս եք գնահատում, զարգացնելու հնարավորություն տեսնո՞ւմ եք:

- Ով կասի նորմալ է եւ զարգանալու տեղ չկա, ես կզարմանամ: Ես բերեցի մեկ օրինակ, որտեղ չկար այդ երկխոսությունը, որպեսզի եկամուտները գային Հայաստան: Բնականաբար, կա ավելի լավ աշխատելու, զարգանալու եւ բարելավելու տեղ:

- Պարոն Ղազարյան, ի՞նչ պետք է անեն համապատասխան ոլորտը համակարգող մարմինները, որպեսզի Հայաստանը ներդրողների համար դարձյալ հետաքրքիր դառնա:

- Այստեղ պետք է ներդրումների համար միջավայր ստեղծել, ու այս առումով հարց է առաջանում՝ ինչպե՞ս ենք տեսնում այդ միջավայրը, ի՞նչ պետք է արվի դրա համար: Չեմ կարծում, թե պատերազմն է ինչ-որ խոչընդոտ հանդիսացել: Մինչեւ այդ էլ ներդրումներ են եղել, ու այդ ժամանակ էլ Հայաստանը նույն վիճակում էր՝ (հրադադարի վիճակում էինք պարզապես), բայց խաղաղություն չկար: Կարծում եմ՝ ուղղակի բիզնեսն ու պետությունը պետք է նստեն, ուս ուսի տան եւ մտածեն, թե ինչ պետք է անել, որպեսզի զարգացնեն Հայաստանը: Շատերն ասում են՝ ռեսուրս չունենք, խեղճ պետություն ենք, բայց կարծում եմ՝ սա սխալ մոտեցում է: Լավ, չունենք նավթ, գազ, ինչպես մնացած երկրները, իսկ Ճապոնիան ունի՞, որ այդպես զարգացած է: Մենք կարող ենք ունենալ այդ պոտենցիալը, կարող ենք շարժվել առաջ: Փո՞քր ենք, Շվեյցարիան էլ է փոքր, ինչ օրինակ բերեն՝ դրա հակառակ օրինակն էլ կա:

Տպել
2669 դիտում

Հայաստանը չի օգտագործի «Կոնյակ» անվանումը, կկիրառվի «Հայկական բրենդին»․ Պապոյան

Պետության սոցիալական քաղաքականությունը պետք է ուղղված լինի աջակցելու մարդկանց՝ լինել ավելի մրցունակ. վարչապետ

COP-29 համաժողովը Բաքվում անցկացնելը «երեսպաշտություն» է, չեմ մասնակցելու. Թունբերգ

Արդյոք տարածաշրջանային երթուղիների ապաշրջափակման հարցը քննարկվի առանց ՌԴ-ի․ նախարարը մանրամասնում է

Ջերմաստիճանը կնվազի 8-11 աստիճանով

Բանակցությունում քննարկվելու է Ադրբեջանի կողմից ՀՀ օկուպացված տարածքներից դուրս գալու հարցը․ Պապոյան

Բուքմեյքերները գնահատել են Թրամփի և Հարրիսի հաղթելու շանսերը տոկոսներով

Այդ ակցիաներով վնասում են հայկական ֆուտբոլը. Նիկողոսյանը՝ Մելիքբեկյանի հրաժարականի պահանջների մասին

Պատգամավոր Դավիթ Դանիելյանն ացելել է Կապան խոշորացված համայնքի սահմանամերձ Կաղնուտ գյուղ (լուսանկարներ)

«Քամալա, դու հեռացված ես». Թրամփը դեռ չընտրված՝ պաշտոնից «ազատել» է փոխնախագահ Հարրիսին և նրան կոչել «խելագար»

Չկա նման բան, որ ես ինչ-որ տեղ դիմած լինեմ պարոն Քոչարյանին պաշտոնից զրկելու համար. Գաբրիելյան

Աննա Հակոբյանը միջազգային համաժողովին ներկայացել է «ՍԵՐ» գրությամբ պիջակով (տեսանյութ)

Տավուշում կասեցվել է հանրային սննդի օբյեկտի գործունեությունը

Արուսյակ Մանավազյանը և Մերի Գալստյանը «Կենդանիների խնամքի կենտրոն»-ում քննարկել են ոլորտին առնչվող հարցեր

Հայաստանի հավաքականի նոր մարզիչը կլինի արտասահմանից․ Արմեն Նիկողոսյան

«Խաղաղության խաչմերուկ»-ը Հայաստանի, հարևանների ու աշխարհի համար փող աշխատելու միջոց է. Պապոյան

Ակնհայտ է, որ շատ դեպքերում մանկապարտեզների հասանելիության պակասությունը խոչընդոտ է կանանց համար. վարչապետ

Ինչ հարթակներով և ինչպես կհրապարակվի կամավոր ատեստավորման տեղի և ժամի վերաբերյալ տեղեկատվությունը

Սրբուհի Գալյանը նշանակվեց արդարադատության նախարար

Եվրախորհրդարանի շուրջ 5 տասնյակ պատգամավոր Ադրբեջանին կոչ է արել COP29-ին ընդառաջ ազատել բոլոր հայ գերիներին

ՄԱԿ-ի դատարանը կկայացնի Ադրբեջանի դեմ ՀՀ հայցի վերաբերյալ Բաքվի առաջ քաշած նախնական առարկությունների վճիռը

Դատավոր Լևոն Գրիգորյանը կարգապահական պատասխանատվության է ենթարկվել, ստացել նկատողություն

ԵՄ պատվիրակությունը ՀՀ-ում է՝ մշակելու վիզաների ազատականացման մասին բանակցությունների ծրագիրը. փոխնախարար

Դատավոր Ռազմիկ Մարիկյանը ենթարկվել է կարգապահական պատասխանատվության

Ադրբեջանի դեսպանը սպառնացել է Բելգիայում ՀՀ դեսպանին. ԱԳ փոխնախարարը հաստատեց և մանրամասնեց

Բացահայտվել է էլեկտրատեխնիկայի առևտրի ոլորտում 1,3 մլրդ դրամի ստվերային շրջանառության դեպք (տեսանյութ)

Երևանի և 9 մարզի բազմաթիվ հասցեներ մի քանի ժամով կհոսանքազրկվեն

Բելգիայում ՀՀ դեսպան Տիգրան Բալայանը հայտնել է Ադրբեջանի դեսպանից մահվան սպառնալիքներ ստանալու մասին. Politico

Մահվան ելքով վրաերթ Երևանում. 48-ամյա կինը տեղում մահացել է

Հայաստանի պատանի շախմատիստներն աշխարհի առաջնությունում առաջատար դիրքերում են

17 կամուրջ‚ 2 թունել‚ 5 տրանսպորտային հանգույց. ինչ աշխատանքներ են կատարվում Քաջարան-Ագարակ ճանապարհին

Ձորաղբյուրում ավտովթար-հրդեհի հետևանքով հիվանդանոց տեղափոխված վարորդները մահացել են

Ծառից կախված վիճակում հայտնաբերվել է 31-ամյա քաղաքացու դին

ԱՄՆ-ը՝ աշխարհի ուշադրության կենտրոնում. թեժ պայքարից հետո ինչպես են կազմակերպվելու նախագահական ընտրությունները

Այն, որ «Բալասանյան դաշինք»-ը վայր է դրել մանդատները, մամուլից ենք իմացել, քննարկում չենք ունեցել. Ալեքսանյան

Աշնանային Երևանում ընթրեցի Իսլանդիայի նախկին առաջին տիկին, իմ լավ բարեկամ Էլիզա Ռիդի հետ. Հակոբյան (տեսանյութ)

Ղազախստանն աջակցում է Հայաստանի և Ադրբեջանի՝ երկկողմ հարաբերություններում նոր էջ բացելու ձգտումներին. Տոկաև

Վալենսիայում ջրհեղեղի պատճառով դասերը չեղարկվել են, սահմանափակումներ են մտցվել. հայտնի է 220 զոհի մասին

Ուշիի ոլորաններում տեղի ունեցած խոշոր ավտովթարի զոհերի թիվն ավելացել է. ովքեր են մահացածներն ու վիրավորները

Սերժ Սարգսյանի եղբորորդի Նարեկ Սարգսյանն ազատ է արձակվել ՔԿՀ-ից