«Այո»-ն պոլիտեխնիկում. ձայնս գաղտնի թող մնա

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի նոյեմբերի 19-ի համարում

Սահմանադրական փոփոխությունների նախագծի քարոզչությունը երեկ հասավ Երեւանի ճարտարագիտական համալսարան: «Այո»-իստները պոլիտեխնիկ էին իջեցրել ԱԺ պատգամավորների դեսանտ հետեւյալ կազմով` ՀՀԿ-ական Սամվել Նիկոյան, ՕԵԿ-ական Գրիգոր Մարգարյան եւ ՀՅԴ-ական Ոստանիկ Մարուխյան: Սցենարը նույնն էր, որով վերջին շրջանում հանդես են գալիս «այո»-ի քարոզիչ եռյակները բուհերում` խոսում են նախագծի առավելությունների մասին եւ, բնականաբար, ոչ մի խոսք թերությունների մասին: Սակայն պոլիտեխնիկյան արշավը թեկուզ քիչ, բայց, այնուամենայնիվ, տարբերվեց մյուս բուհերի նմանատիպ միջոցառումներից: Նախ մթնոլորտը այնքան քծնողական չէր, ինչպես այլուր: Եւ քարզարշավին եկած պատգամավորներն էլ հանկարծ շեղվեցին սովորական սցենարից:

Օրինակ՝ Սամվել Նիկոյանը անսպասելիորեն  խիստ դրական արտահայտվեց Վրաստանում տեղի ունեցած Վարդերի հեղափոխության վերաբերյալ: «Եթե նախկինում բավական դանդաղ քայլերով էր ընթանում Հարավային Կովկասի երեք երկրների եվրոինտեգրացումը, ապա Վարդերի հեղափոխությունից հետո արագացման պրոցեսներ սկսեցին տեղի ունենալ Հարավային Կովկասում: Ի՞նչ շահեց Վրաստանը դրանից: Հսկայական ներդրումներ, լուծեց իր ազգային խնդիրներից գոնե մեկը` Աջարիայի հարցը... Վրաստանը այլ ելք չուներ: Վրաստանի փրկությունը միայն հեղափոխությունն էր»,-արձանագրեց պրն Նիկոյանը: Վերջինս նման համոզմունք հայտնեց, որպեսզի հետո ասի, թե Հայաստանի զարգացումը ոչ թե հեղափոխական, այլ «էվոլյուցիոն» ճանապարհն է:

Դասախոսների եւ ուսանողների` քարոզիչներին ուղղած հարցերը հիմնականում վերաբերում էին առանց հանրաքվեի սահմանների փոփոխման հնարավորությանը, որը, ըստ նախագծի, կարելի է իրականացնել միայն ԱԺ-ում անցկացված մի քվեարկության միջոցով, նախագահի անձեռնմխելիությանը, երկքաղաքացիության արգելքի վերացման պարագայում երկքաղաքացիների ընտրելու եւ ընտրվելու իրավունքներին, Երեւանի քաղաքապետի ընտրովիությանը  եւ այլն: Պատասխանողները բերում էին արդեն հայտնի փաստարկներ, որոնք ինքնին արդեն խորացնում են կասկածը: Օրինակ՝ սահմանների փոփոխության մասին հարցին ի պատասխան նրանք ասում էին, թե իրենց կարծիքով, եթե հարց առաջանա սահմանները փոխելու, ապա չնայած ԱԺ-ի իրավասությանը, այնուամենայնիվ, հարցը անպայման կդրվի հանրաքվեի:

Եթե իրենց կարծիքով այդպես է, ապա ինչո՞ւ սահմանների հարցը միանգամից հանրաքվեով լուծելու պարտադրանքը չի ամրագրվել նախագծում: Սա, բնականաբար, չմանրամասնվեց: Չէին մանրամասնում, թե եթե երկքաղաքացիության արգելքը ուզում են հանել, ապա ինչո՞ւ հենց փոփոխությունների նախագծով չեն սահմանափակել երկքաղաքացիների ընտրելու եւ ընտրվելու իրավունքը: Եթե Երեւանի քաղաքապետի պաշտոնը դառնում է ընտրովի, ապա ինչո՞ւ հենց նախագծում չեն ամրագրել, որ ընտրությունը պետք է իրականացվի ուղղակի, այն դեպքում, երբ երեք քարոզիչներն էլ կողմ էին ուղղակի ընտրություններին, իսկ նախագծով հնարավորություն է ստեղծում, որ քաղաքապետը ընտրվի ավագանու միջոցով եւ այլն եւ այսպես շարունակ: Իսկ  ինչպիսի՞ լուծում է առաջարկում այս նախագիծը մի շատ հավանական սցենարի, երբ ՀՀ նախագահը եւ վարչապետը համաձայնության չգան որեւէ նախարարի նշանակելու պարագայում:

Ասենք, որեւէ թեկնածուի շուրջ համաձայնության չեն գալիս եւ վերջ: Ի՞նչ է լինելու այդ դեպքում: Նախագահը չի կարող վարչապետին հեռացնել պաշտոնից, վարչապետը չի կարող նախագահին հեռացնել, եւ հարցը մնում է օդում կախված: Սա կոչվում է ճգնաժամ: «Խնդիրը տեխնիկական առումով որոշակի բարդություն պարունակում է: Հստակ կարգավորման մեխանիզմը ցայտուն չի երեւում: Տեխնիկական առումով լուծման մեխանիզմները հստակ չեն»,- խոստովանեց պրն Նիկոյանը: Վերջինս կարծում է, որ եթե նման խնդիր ծագի, ապա լուծումը կգտնվի ինչ-որ «Փոխադարձ զսպումների մեխանիզմի մեջ»: Ո՞վ է ում զսպելու: Բազմաթիվ պատգամավորներից բաղկացած, ընտրությունների միջոցով ձեւավորված խորհրդարանը նախագահի՞ն, թե՞ ժողովրդի ուղղակի քվեն ստացած նախագահը՝ խորհրդարանին:

Հստակ պատասխան չհնչեց: Ինչեւէ, քարոզչությունը պոլիտեխնիկում այդպիսով ավարտվեց: Մի քանի հետաքրքիր դիտարկումներ: Հանդիպումը սկսվելուց առաջ պոլիտեխնիկի, այսպես կոչված, քիմիական մասնաշենքում, որի մեծ լսարանում էլ հենց անցնում էր հանդիպումը, պատերին փակցված էին «այո»-ն քարոզող պաստառներ: Հանդիպման ընթացքում համալսարանի աշխատակիցները դրանք հանգիստ, առանց աղմուկի հանեցին՝ հայտարարելով, թե «արդեն հերիք է»: Մեկ այլ դիտարկում եւս: Ճարտարագիտական համալսարանի ռեկտոր Յուրի Սարգսյանի պահվածքը առանձնանում էր մեր մյուս բուհերի ռեկտորների պահվածքից: Վերջինս չէր խոչընդոտում «ընդդիմադիր» հարցեր տվողներին: Նույնիսկ թույլ էր տալիս, որ նույն «ընդդիմադիր» հարց ուղղած դասախոսները էլի հարցեր տան:

Բայց անակնկալն այն էր, որ հանդիպման ավարտին ռեկտոր Յու.Սարգսյանը այդպես էլ կոչ չարեց «այո» քվեարկել: Ընդամենը ասաց, որ յուրաքանչյուրը ինքն է որոշելու, թե ինչպես քվեարկի, իսկ իր դիրքորոշման մասին հայտարարեց, որ դա գաղտնի է պահելու: Ինչո՞ւ: «Ես չեմ կարծում, որ տարաբնույթ հարցերին, որոնց նկատմամբ ունես տարաբնույթ վերաբերմունք, պետք է տաս փաթեթային պատասխան: Նախագծի շատ դրույթներ ինձ համար ընդունելի չեն, իսկ շատ դրույթներ էլ համապատասխանում են իմ առարկություններին, որոնց պատճառով ժամանակին դեմ եմ քվեարկել գործող Սահմանադրությանը»,-մեր հարցին ի պատասխան ասաց ռեկտորը՝ այդպես էլ չհայտնելով, թե ինչպես է քվեարկելու նոյեմբերի 27-ին:

Հայկ Գեւորգյան