Նոր օրինագծով հայոց լեզվի քննությունը բուհ ընդունվելիս պարտադիր կլինի, իսկ մինչ այդ խախտվում է «Լեզվի մասին» օրենքը

Բուհերում հայագիտական առարկաների ու հատկապես հայոց լեզվի դասավանդումը ոչ պարտադիր դարձնելու հեռանկարը տեւական ժամանակ է՝ բազում քննարկումների տեղիք է տալիս: Համալսարաններում անհրաժե՞շտ է հայոց լեզվի դասավանդումը, թե՝ ոչ: Այս մասին հակասական կարծիքներ կան, ոմանք նշում են առարկայի կարեւոր նշանակության մասին եւ քննադատում «Բարձրագույն կրթության եւ գիտության» մասին օրենքի նախագծի համապատասխան դրույթները, իսկ Կրթության, գիտության, մշակույթի եւ սպորտի նախարարությունն այս հարցով այլ առաջարկ ունի:

Օրենքի քննարկվող նախագծով «Հայոց լեզու» առարկայի դասավանդումը թեեւ բուհերում պարտադիր չի լինի, փոխարենը դիմորդները համալսարան մուտք գործելիս առարկայից պարտադիր քննություն կհանձնեն, ինչն այսօր փաստացի ոչ միշտ է իրականացվում:

Գործող «Բարձրագույն եւ հետբուհական մասնագիտական կրթության մասին» օրենքում վերը նշված առարկայից պարտադիր քննություն հանձնելու վերաբերյալ դրույթ սահմանված չէ: Օրենքում միայն նշված է, որ անկախ սեփականության ձեւից եւ մասնագիտությունից՝ բարձրագույն մասնագիտական հիմնական կրթության բակալավրի կրթական ծրագրում տվյալ առարկայի ուսուցումը ներառվում է առնվազն երկու կիսամյակի ընթացքում, որն ավարտվում է գիտելիքի պարտադիր ստուգմամբ:

Իսկ ահա «Լեզվի մասին» օրենքը հստակ պահանջ է ներկայացնում, որտեղ մասնավորապես նշված է. «Հայաստանի Հանրապետության բոլոր միջնակարգ-մասնագիտական, մասնագիտական-տեխնիկական եւ բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում հայոց լեզվի ընդունելության քննությունը եւ հայոց լեզվի ուսուցումը պարտադիր են»:

Ուսումնասիրելով Հայաստանի մի շարք բուհերի ընդունելության քննությունների ցանկը՝ կարող ենք ասել, որ օրենքի այս պահանջը ինչ-որ չափով խախտվում է: Մի շարք համալսարանների ֆակուլտետներ հնարավոր է ընդունվել առանց հայոց լեզվի քննության, եւ հարցը տարիների ընթացքում կարգավորվել է միայն ատեստատի գնահատականներով: Այն ֆակուլտետները, որտեղ չկա ընդունելության քննություն տվյալ առարկայից, բուհը բավարարվել է դպրոցից բերված գնահատականով: Խոսքը հիմնականում վերաբերում է բնագիտական ֆակուլտետներ ընդունելությանը: 

Օրինակ՝ Երեւանի պետական համալսարանում մրցութային կարգով համալսարան ընդունվելու համար հայոց լեզվի ընդունելություն քննություն չկա հետեւյալ ֆակուլտետներում՝ մաթեմատիկա, մեխանիկա, ակտուարական եւ ֆինանսական մաթեմատիկա, կիրառական վիճակագրություն եւ տվյալների գիտություն, տեղեկատվական անվտանգություն,  ֆիզիկա, ռադիոֆիզիկա եւ այլն: Ընդհանուր առմամբ՝  ԵՊՀ-ում 53 մասնագիտություններից 29-ի դեպքում կարելի է ընդունվել առանց լեզվի քննության, սակայն՝ ատեստատի գնահատականով:

Պատկերն ավելի հստակ է Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական (Երևանի կրթահամալիր) եւ Երևանի Մ. Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարաններում, որտեղ բուհ ընդունվելու համար հայոց լեզվի քննություն անհրաժեշտ չէ հանձնել ընդհանրապես ոչ մի ֆակուլտետի համար, սակայն դիմորդը պետք է ներկայացնի ատեստատի գնահատականը:

Գրեթե նույն պատկերն էր Ճարտարապետության եւ շինարարության Հայաստանի ազգային համալսարանում, որտեղ միակ ֆակուլտետը, որտեղ հայոց լեզվի քննություն էր պահանջվում եւ ոչ թե ատեստատի գնահատական, զբոսաշրջությունն է:

Խ. Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանում հայոց լեզվի քննություն պահանջվում է 41 մասնագիտություններից 16-ում: Մյուս դեպքերում եւս բավարար է դպրոցից բերված գնահատականը:

Պետք է նշել, որ ի տարբերություն այս բուհերի՝ Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանում հայոց լեզվի քննությունը նախատեսված է բոլոր ֆակուլտետներ ընդունելության համար, իսկ Հայ-ռուսական (Սլավոնական) համալսարանում (Հայկական բաժանմունք) միակ ֆակուլտետը, որ տվյալ առարկայի քննություն անհրաժեշտ չէ, Ինֆորմատիկա և կիրառական մաթեմատիկան է:

Հիշեցնենք, օրենքի նախագծի աշխատանքային տարբերակը քննարկվում է ԿԳՄՍ նախարարությունում, այն դեռեւս հրապարակված չէ:

Անի Ավագյան