Հայերն աշխարհի ամենատարածված հոբբիներից մեկի միջոցով աշխարհին տեղեկացնում են Հայոց ցեղասպանության մասին

Ավելի քան 3 տասնամյակ ՀՀ Ռադիոսպորտի ֆեդերացիան աշխարհի հետ իր կապերն օգտագործում է Հայոց ցեղասպանության մասին տեղեկությունները մոլորակի տարբեր ծայրեր հասցնելու համար: Ամեն տարի ապրիլին 20-ից մինչեւ ամսվա վերջ հայ ռադիոսիրողները տարբեր երկրների իրենց կոլեգաների հետ կապ հաստատելիս խոսում են միայն այս թեմայով: Նույնն անում են նաեւ այս տարի, իսկ կոնկրետ այսօր՝ ապրիլի 24-ին, հատուկ աշխատել է ՀՀ ռադիոսիրողների կենտրոնական ռադիոկայանը: Ռադիոսպորտի ֆեդերացիայի փոխնախագահ, միջազգային մրցաշարերի բազմակի չեմպիոն եւ մրցանակակիր Սամվել Խաչատրյանը «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում պատմեց՝ ինչպես է ընթանում աշխատանքը:     

«Այս (խմբ. կենտրոնական) ռադիոկայանն իրավունք ունի ցանկացած պահի Հայաստանի անունից կապ հաստատելու աշխարհի բոլոր պետությունների հետ: Մեր ֆեդերացիան այսօրվա դրությամբ ունի մոտ 150 անդամ, այս պահին աշխատում են 50-60 ռադիոսիրողներ (խմբ. նաեւ Արցախից): Ամեն մեկն իր տանից կապ է հաստատում բոլոր պետությունների հետ, մեկնաբանում այսօրվա օրը: Փորձում ենք ողջ աշխարհին տեղեկացնել, չնայած շատերն արդեն գիտեն, եւ երբ մենք կապ ենք տալիս, ցավակցում են: Սակայն կան նաեւ ռադիոսիրողներ, որոնք տեղյակ չեն: Մենք այս կապի միջոցով կարողանում ենք աշխարհի տարբեր երկրների հետ խոսել, տալ տեղեկություն, որ 1915թ. Օսմանյան կայսրության կողմից կազմակերպվել է մեծ ոճրագործություն: Սրանով փորձում ենք հասնել նրան, որ բոլորը սատար կանգնեն, որպեսզի մյուս ազգերի նկատմամբ նման ոճրագործություն այլեւս տեղի չունենա»,- ասաց նա:

Կապը հաստատվում է հատուկ ռադիոսարքերի միջոցով, որոնք ունեն տարբեր ալիքներ որսալու համար նախատեսված ալեհավաքներ: Ընդհանրապես եթե օպերատորը կարողանա անդադար աշխատել, 1 օրում տեխնիկապես հնարավոր է 800-1000 կապ հաստատել, եթե մի ռադիոկայանի վրա 1-ից ավելի օպերատորներ աշխատեն, ապա հնարավոր է նաեւ ավելի շատ: Ամեն տարի ապրիլ ամսին հատուկ փոխվում է Հայաստանի ազդականչը, որով հայաստանցի ռադիոսիրողները կապ են հաստատում այլազգիների հետ: Սովորական EK8A-ի փոխարեն օգտագործում են EK1915A: Ոմանք գիտեն՝ որ դա հատուկ տարեթիվ է: Ոմանց զարմացնում է թիվը, քանի որ ընդունված է, որ երկիրը մատնանշող տառերից (տվյալ դեպքում EK) հետո պետք է լինի 1-9 որեւէ թիվ եւ տառեր: Նրանք բնականաբար հարցնում են՝ ինչու 1915:

«Աշխատում ենք EK1915A ազդականչով: Ով գիտի, գիտի, որովհետեւ տարբեր տարիներին կապ են ունեցել, ով էլ չգիտի, հարցնում է, բացատրում ենք անգլերենով, ռուսերենով, ֆրանսերենով, իտալերենով»,- ասաց Խաչատրյանը:

Հայ ռադիոսիրողներն այսպիսի ակցիա են իրականացնում 1988-89 թվականներից: Մինչեւ այդ ԽՍՀՄ-ում նման հաղոդագրությամբ կապ հաստատելն արգելված է եղել, ռադիոսիրողները սովորաբար խոսել են այլ թեմաներից կամ տարբեր առիթներով շնորհավորել են իրար: 80-ականների վերջերին էլ խորհրդային իշխանությունները փորձել են խանգարել հայերին, սակայն չի ստացվել: Այս տարիների ընթացքում թուրքերը նույնպես ջանքեր չեն խնայել ու չեն խնայում այս օրերին հայ ռադիոսիրողներին խանգարելու համար, սակայն նույնպես հաջողության չեն հասնում: Այսպես տասնամյակների ընթացքում հայերն աշխարհի տարբեր ծայրերում ապրող իրենց կոլեգաներին տեղեկացրել են պատմության մանրամասների մասին:

«Եվրոպայում գրեթե բոլորը գիտեն, աֆրիկյան երկրներում գիտեն, ճապոնացիները շատ լավ գիտեն, Ամերիկայի երկրները… թուրքերը մտնում խանգարում են, ասում են՝ չի եղել նման բան, հայերը ստում են: Մենք էլ, բնականաբար, հերքում ենք, եւ շատերն էլ կողքից ասում են, որ պատմությունը գիտեն, լսել են, ֆիլմը տեսել են, ու թուրքերն այլեւս չեն կարողանում ոչինչ անել»,- նշեց Խատատրյանը՝ ավելացնելով, որ այս տարիներին չեն հանդիպել թուրքերի, որոնք ընդունում են տեղի ունեցածը, գուցե չհերքեն, բայց չեն էլ հաստատում:

Ըստ Խաչատրյանի՝ սա եւս մեկ միջոց է, որով հնարավոր է ցեղասպանության մասին տեղեկատվությունը տարածել աշխարհի տարբեր մասերում, քանի որ ռադիոսիրողները միլիոնավոր են: Ընդհանրապես ռադիոսպորտը ԽՍՀՄ-ում սկսել է զարգանալ 1920-ականների վերջին: ԴՕՍԱԱՖ-ը (Добровольная общество содействия армии, авиации и флоту) բանակի համար պատրաստել է տարբեր մասնագետներ ու դրանում ընդգրկված են եղել ռազմական տարբեր մարզաձեւեր: Ժամանակի ընթացքում ռազմատեխնիկական մարզաձեւի տեսակը դարձել է հոբբի: Հիմա մարդիկ իրար հետ խոսելուց հետո բացիկներ են ուղարկում՝ որպես ապացույց, որ կապ են ունեցել տվյալ երկրի հետ:      

Այս հոբբիով միայն սովորական մարդիկ չէ, որ տարված են: Մասնակիցները սովորաբար հանդես են գալիս իրենց ազդականչերով, ու ռադիոսիրողը չի կարող գուշակել, որ իր հետ կապ հաստատած անձը, օրինակ, որեւէ երկրի բարձրաստիճան պաշտոնյա է, սակայն եղել են դեպքեր, որ հայերի հետ շփվելիս, օրինակ, Արաբական Միացյալ Էմիրությունների շեյխը եւ Մեծ Բրիտանիայի թագուհի Էլիզաբեթ 2-րդը հայտնել են իրենց ով լինելու մասին:

«4-5 տարի առաջ Մեծ Բրիտանիայի թագուհին եթեր է մտել, ու մեր ռադիոսիրողներից մեկը նրա հետ խոսել է: Նա ողջունել է Հայաստանը»,- պատմեց Խաչատրյանը:

ԽՍՀՄ փլուզումից հետո Հայաստանում սա այնքան տարածված չէ, որքան դրանից առաջ: Միջազգային մրցումների չեն մասնակցում ֆինանսական միջոցների սղության պատճառով: Ռադիոսպորտի ֆեդերացիային աջակցում է Արցախի հերոս, գեներալ-մայոր Արկադի Տեր-Թադեւոսյանը, որը ԴՕՍԱԱՖ-ի նախագահն է, ֆինանսական միջոցներ է ներդնում Ռադիոսպորտի ֆեդերացիայի նախագահ Արման Բաբլոյանը, նաեւ հավաքվում են անդամավճարներ, սակայն դա բավարար չէ: Ամեն դեպքում հայ ռադիոսրողներն ամեն տարի հանդես են գալիս աշխարհի առաջնությունում, որին մարզիկները մասնակցում են իրենց երկրներից: Տարբեր տարիների Հայաստանը ե՛ւ աշխարհի չեմպիոն է դարձել, ե՛ւ մրցանակակիր: Բացի այդ՝ Հայաստանը շատ հարմար աշխարհագրական դիրք ունի, որպեսզի այստեղից հնարավոր լինի կապ հաստատել աշխարհի տարբեր ծայրերի հետ: Որոշ երկրներում դա հնարավոր չէ, եւ լինում են դեպքեր, որ ռադիոսիրողները մի քանի օրով գալիս են Հայաստան՝ այստեղ իրենց հոբբիով զբաղվելու:

Լուսանկարները՝ «Հայկական ժամանակ»-ի