Հայաստանում սկսելու է կիրառվել ամոքիչ բժշկություն, եթե հիվանդին այլեւս հնարավոր չէ բուժել

Այս տարվանից Հայաստանում աստիճանաբար սկսելու է կիրառվել պալիատիվ բժշկական օգնություն ծառայությունը: Այսինքն` հիվանդների որոշակի խմբի, որոնց այլեւս հնարավոր չէ բուժել, տրամադրվելու է ամոքիչ բուժօգնություն` թմրամիջոցների եւ հոգեմետ դեղերի միջոցով մեղմելու նրանց տառապանքները: Ծրագրի ներդրման միջոցառումները նախատեսվում է ավարտին հասցնել 2019 թվականին:

Համապատասխան որոշումն այսօր ընդունվել է ՀՀ կառավարության նիստում: Բժշկական օգնության եւ սպասարկման այս տեսակն ուղղված է անբուժելի, արագ զարգացող եւ հիվանդության վերջնական փուլում գտնվող անձանց համար հնարավորություն ստեղծելու բարելավել կյանքի որակը, մեղմացնել եւ կառավարել ցավն ու մյուս բացասական ախտանիշները, ինչպես նաեւ ցուցաբերել հոգեբանական, սոցիալական եւ հոգեւոր աջակցություն: Խոսքը վերաբերում է օրինակ քաղցկեղով, շաքարային դիաբետով, տուբերկուլոզով հիվանդներին, ՁԻԱՀ վարակակիրներին:  

Ըստ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության` պալիատիվ բուժումն անհրաժեշտ է հիվանդության վերջնական փուլում գտնվող բոլոր պացիենտներին: Եւ Հայաստանն էլ, փաստորեն, գնում է այդ ճանապարհով: Նույն` Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալների համաձայն, մեր երկրում քաղցկեղից մահացության միտումները խիստ անբարենպաստ են:

Եթե օրինակ 2000 թվականին 100 հազար բնակչի հաշվով քաղցկեղից մահացել է 153 մարդ, ապա 2015 թվականի դրությամբ այդ թիվը հասել է 202-ի: Մեկ այլ վիճակագրություն, որը վերաբերում է 2014 թվականին, փաստում է, որ այդ տարվա ընթացքում Հայաստանում մահացածների թվաքանակը կազմել է ավելի քան 27 հազար 700, եւ նրանց 60-70 տոկոսին կամ մոտ 20 հազարին անհրաժեշտ է եղել պալիատիվ բժշկական օգնություն եւ սպասարկում:

Վերլուծությունները ցույց են տվել, որ օրական շուրջ 3000 հիվանդ ունի ամոքիչ խնամքի կարիք, ու այս ամենը, ըստ ՀՀ առողջապահության նախարարության` եւս մեկ անգամ վկայում է Հայաստանում պալիատիվ բժշկական օգնության եւ սպասարկման ներդրման հրատապ անհրաժեշտության մասին: Որպես դրա հիմնավորում նշվում է նաեւ բնակչության ծերանալու հանգամանքը, ինչն, ի դեպ, հատուկ է ամբողջ աշխարհին:

Ծրագրի առաջին փուլում` ընթացիկ 2017-ին, ՀՀ կառավարության որոշման համաձայն, նախատեսվում է անդրադառնալ մի շարք առողջապահական հաստատությունների: Ըստ այդմ, համապատասխան բուժօգնություն տրամադրելու նպատակով մեծահասակների եւ երեխաների համար մահճակալներ կծավալվեն Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնում, ««Սուրբ Աստվածածին» ծննդատանը, Տուբերկուլոզի դեմ պայքարի ազգային կենտրոնում: Կլինի նաեւ արտահիվանդանոցային ծառայություն: Այդ նպատակով շարժական թիմեր կձեւավորվեն Արարատի, Արագածոտնի, Լոռու եւ Շիրակի մարզերում:

Նշվում է, որ պալիատիվ բժշկական օգնություն իրականացնող անձնակազմի ուսուցման նպատակով մշակվելու եւ ներդրվելու են բարձրագույն ու հետբուհական մասնագիտական, ինչպես նաեւ լրացուցիչ կրթական ծրագրեր:

Ի դեպ, պալիատիվ ծառայությունների կարիքն աստիճանաբար աճում է ամբողջ աշխարհում: Հաշվարկված է, որ աշխարհում տարեկան մահացող 58 միլիոն մարդուց առնվազն 45 տոկոսը կամ 35 միլիոնն ունի այս տեսակի օգնության կարիք, 600 միլիոն մարդ առնվազն 60 տարեկան է, քաղցկեղով ապրող մարդկանց 80 տոկոսի մոտ առկա է սաստիկ ցավ, ներկայումս ավելի քան 34 միլիոն մարդ ապրում է ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ով, որոնցից 3.3 միլիոնը` մինչեւ 15 տարեկան երեխաներ են: 

Սպասվում է, որ մինչեւ 2025 թվականը 1 միլիարդ 200 միլիոն մարդ կունենա 60 կամ ավելի բարձր տարիք, իսկ մինչեւ 2050 թվականը նրանց թվաքանակը կհասնի մինչեւ 2 միլիարդի: 2050 թվականին քաղցկեղի տարեկան նոր դեպքերն ավելի քան կկրկնապատկվեն` կազմելով  24 միլիոն: Իսկ ինչ վերաբերում է ՁԻԱՀ-ին, ապա եթե կանխարգելիչ միջոցառումների արդյունավետությունը ցածր լինի, ապա տարեկան մահացությունը կաճի` 2017 թվականին հասնելով մինչեւ 5 միլիոնի, իսկ 2030-ին` մինչեւ 7 միլիոնի:

ՀՀ առողջապահության նախարարությունից հետաքրքրվեցինք, թե պալիատիվ բժշկական օգնության եւ սպասարկման ծրագրի համար նախահաշվով որքա՞ն գումար է նախատեսված: Լրատվական ծառայությունից պատասխանեցին, որ ֆինանսավորումը լինելու է փուլային, ինչը դեռեւս քննարկումների մակարդակում է: Նշեցին, որ յուրաքանչյուր փուլի մեկնարկից առաջ կտեղեկացվի նաեւ ներդրվող գումարների մասին: Ի դեպ, կառավարության որոշման համաձայն, միջոցներ պետք է ներդրվեն թե՛ ՀՀ պետական բյուջեն եւ թե՛ տարբեր կազմակերպություններ, այդ թվում` միջազգային: