Ինչո՞ւ է ԵԱՏՄ խորհրդատվական մարմնում Հայաստանը ներկայացնում վարչապետը

Հուլիսի 27-ին Սանկտ Պետերբուրգում կայանալու է Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի նիստը՝ անդամ երկրների կառավարության ղեկավարների մակարդակով: Բացի անդամ երկրների վարչապետերից նիստին մասնակցելու է նաեւ Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի նախագահ Տիգրան Սարգսյանը: Նիստը նախագահելու ՌԴ վարչապետ Դմիտրի Մեդվեդեւը:

Նիստի օրակարգում են ԵԱՏՄ թվային օրակարգի իրականացումը, էներգետիկայի եւ տրանսպորտի բնագավառում փոխգործակցությունը, արդյունաբերական եւ մաքսային համագործակցությունը: Մասնավորապես, քննարկվելու են գազի միասնական շուկայի ձեւավորման խնդիրները, ինչպես նաեւ ԵԱՏՄ մաքսային տարածքով ապրանքների տարանցման միասնական համակարգ ստեղծելու տեխնիկական հարցեր:

Հայաստանը եւս ներկայացված է լինելու վարչապետի մակարդակով: Սակայն, սահմանադրական փոփոխություններից հետո ՀՀ վարչապետը երկիրը ներկայացնում է նաեւ ԵԱՏՄ բարձրագույն մարմնի՝ Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստերում: Նախօրեին այս խնդրին անդրադարձել էր ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը: Նա ֆեյսբուքյան իր էջում գրառում էր կատարել, որում ներկայացրել էր Սանկտ Պետերբուրգ մեկնելու իր որոշման հիմնավորումը:

«Ինչպես հայտնի է, սահմանադրական փոփոխություններից հետո ձեռք բերած կարգավիճակի բերումով Հայաստանի վարչապետը ներգրավված է ԵԱՏՄ Բարձրագույն տնտեսական խորհրդում՝ երկրների ղեկավարների ֆորմատում եւ այս հարցը լուծված է նաեւ դե յուրե, այսինքն՝ այստեղ Հայաստանը շարունակելու է ներկայացնել վարչապետը:

Բայց ԵԱՏՄ միջկառավարական խորհրդի աշխատանքի իրավական կարգավորումները դեռեւս չեն համապատասխանեցվել ՀՀ Սահմանադրության նոր տեքստին եւ վարչապետերի խորհրդի նիստին իմ չմասնակցելու պարագայում որոշումներ չէին կարող ընդունվել եւ ֆորմատը կաթվածահար կլիներ:

Քանի որ դեռեւս Թավշյա հեղափոխության օրերին հայտարարել եմ, որ ԵԱՏՄ-ն կաթվածահար անելը մեր նպատակը չէ, ընդհակառակը՝ պիտի ամեն ինչ անենք այդ կազմակերպությանը մեր երկրի անդամակցությունն առավել արդյունավետ դարձնելու համար, կայացրել եմ Սանկտ-Պետերբուրգ մեկնելու որոշում» - ասված է գրառման մեջ:

«Եվրասիական տնտեսական միության մասին» պայմանագրի 10-րդ հոդվածում ամրագրված է Բարձրագույն խորհրդի կազմը, որի մեջ են մտնում անդամ պետությունների ղեկավարները: Նույն պայմանագրի 14-րդ հոդվածում նշված է, որ Միջկառավարական խորհուրդը բաղկացած է անդամ պետությունների կառավարությունների ղեկավարներից: Հայաստանի պարագայում երկու դեպքում էլ դա վարչապետն է:

Ելնելով նրանից, որ Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհուրդը ԵԱՏՄ բարձրագույն մարմինն է՝ միանգամայն տրամաբանական է, որ այդ հարթակում երկիրը ներկայացնում է երկրի վարչապետը:

Եվրասիական միջկառավարական խորհուրդն իրականացնում է հիմնականում հսկողական եւ խորհրդատվական գործառույթներ, ինչպես նաեւ իրավասու է հանձնարարություններ տալ Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովին: Ելնելով անդամ պետությունների մեծամասնությունում վարչապետի նույնատիպ գործառույթներից՝ այս դրույթը եւս տրամաբանական է: Սակայն Հայաստանի պարագայում՝ սահմանադրական փոփոխություններից հետո, այդ գործառույթներով զբաղվում են փոխվարչապետերը: Համաձայն «Կառավարության կառուցվածքի եւ գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի 8-րդ հոդվածի 5-րդ կետի փոխվարչապետը իրավասու է ներկայացնել Հայաստանը միջազգային կազմակերպություններում:

«Փոխվարչապետը վարչապետի հանձնարարությամբ ներկայացնում է Կառավարությունը Հայաստանի Հանրապետության անդամակցությամբ միջազգային կազմակերպությունների հիմնադիր փաստաթղթերով ստեղծված մարմիններում` իրականացնելով այդ մարմինների գործունեությունը կանոնակարգող իրավական ակտերով սահմանված գործառույթներ», - ասված է օրենքում:

Այդպիսով՝ Հայաստանի օրենսդրական դաշտը թույլ է տալիս Միջկառավարական խորհրդում ներկայացված լինել փոխվարչապետի մակարդակով: Խնդիրը ԵԱՏՄ օրենսդրությունն է: Փոխվարչապետի մակարդակով Հայաստանը ներկայացված է ԵԱՏՄ կարգավորող մարմնի՝ Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի խորհրդում: Համաձայն ԵԱՏՄ մասին օրենքի առաջին հավելվածի «Հանձնաժողովի խորհրդի կազմում ընդգրկվում է յուրաքանչյուր անդամ պետությունից՝ կառավարության ղեկավարի տեղակալի մակարդակով եւ իր պետության օրենսդրությանը համապատասխան անհրաժեշտ լիազորություններով օժտված մեկական ներկայացուցիչ»։ Նման շարադրման պարագայում, սակայն, մնացած երկրների վարչապետերը կզրկվեն իրենց երկիրը Միջկառավարական խորհրդում ներկայացնելու հնարավորությունից:

Ամենայն հավանականությամբ ԵԱՏՄ օրենսդրության Միջկառավարական խորհրդին վերաբերվող հատվածը վերախմբագրվելուց հետո հնարավորություն կընձեռի երկրի փոխվարչապետերին՝ այսինքն «կառավարության ղեկավարի՝ իր պետության օրենսդրությանը համապատասխան անհրաժեշտ լիազորություններով օժտված տեղակալին» եւս ներկայացնել երկիրը այդ հարթակում: Այլ կերպ ասած՝ տեխնիկապես կառավարության ղեկավարը՝ վարչապետը, կպահպանի Միջկառավարական խորհրդի նիստերին մասնակցելու իր իրավունքը, սակայն հնարավորություն կստանա իր փոխարեն գործուղել փոխվարչապետին:

Միջկառավարական խորհրդի հուլիսի 27-ի նիստին նախատեսվում է նաեւ քննարկել ԵԱՏՄ մասին պայմանագրի մեջ փոփոխություններ կատարելու նախապատրաստական աշխատանքները: Միգուցե այս խնդիրը եւս կներառվի Պայմանագրի առաջիկա փոփոխությունների շարքում եւ հաջորդ հերթական նիստին Հայաստանը ներկայացված կլինի արդեն փոխվարչապետի մակարդակով: