Առողջապահություն. երկու ունիկալ վիրահատություն

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2006 թվականի հունվարի 25-ի համարում

Անցած տարվա վերջին ամիսների ընթացքում երկու ունիկալ վիրահատություն է կատարվել Մ.Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի` Օնասիսի անվան էնդովասկուլյար վիրաբուժության եւ գիտաախտորոշիչ կենտրոնում, որոնք իրենց բնույթով ու բարդությամբ տարբերվում էին այս կենտրոնում կատարված բազմաթիվ այլ վիրահատություններից: Երկրորդ կարգի հաշմանդամ, 36-ամյա Արման Խ.-ն կտրականապես հրաժարվում էր գնալ սրտի բաց վիրահատության: «Ինչ լինում է, թող լինի»,- ասում էր նա: Փաստորեն, կա՛մ վիրահատությունը պետք է լիներ էնդովասկուլյար, այսինքն` փակ եղանակով, կա՛մ չպետք է լիներ ընդհանրապես, եւ հայտնի չէ, թե այդ դեպքում ինչ հետեւանքներ կլինեին: Իսկ դեպքը բարդագույն էր:

Ախտահարված էին սրտի արյունատար անոթներից հինգը, եւ նման դեպքերում վիրահատական միջամտությունները լինում են միմիայն բաց եղանակով: «Հինգ անոթի դեպքում առայժմ ոչ ոք Հայաստանում այս փակ մեթոդով վիրահատած չկա»,- ասում է կենտրոնի ղեկավար, բժշկական գիտությունների դոկտոր Արմինե Զարայելյանը: Իսկ հիվանդը շատ երիտասարդ էր: Անհրաժեշտ էր անպայման օգնել նրան, եւ կենտրոնում հանձն առան նրան փակ եղանակով վիրահատելու գործը: «Ի՞նչ արեցինք մենք: Մենք երկու էնդոպրոթեզ` ստենտ տեղադրեցինք եւ երեք բալոնային լայնացում կատարեցինք: Իսկ արդեն հաջորդ օրը հիվանդը գնաց տուն»,- պատմում է վիրահատող բժշկուհի Զարայելյանը:

Այսինքն, անոթներում, ինչպես ժողովուրդն է ասում, զսպանակ է տեղադրվել, որն իրենից ներկայացնում է ներանոթային պրոթեզ: Այդպիսով, մի 20 տարով հետաձգվել կամ նույնիսկ ընդմիշտ վերացել է բաց վիրահատության անհրաժեշտությունը, բարձրացել է հիվանդի կյանքի որակը, ինչպես սիրում են ասել բժիշկները: Անչափ բարդ այս վիրահատությունը, որը տեւել է մոտ 7 ժամ, հաջող ավարտ է ունեցել, որից գոհ են թե՛ բժիշկները, թե՛ վիրահատված Արման Խ.-ն ու նրա հարազատնեը: «Հիմա իրեն լավ է զգում: Եթե առաջ մի քանի քայլից հոգնում էր, հիմա ազատ կարողանում է ինչ-որ տեղ գնալ-գալ»,- տղայի մասին պատմում է նրա մայրը:

Երկրորդ վիրահատությունը նույնպես արտառոցների շարքին է դասվում, որովհետեւ 64-ամյա Ֆրիկ Շ.-ն կլինիկա էր բերվել սուր ինֆարկտ ստանալու պատճառով: Կյանքը փրկելու միակ ելքը վիրահատական միջամտությունն էր, եւ կատարվել է փակ` էնդովասկուլյար վիրահատություն, քանի որ, զոնդավորման տվյալներով, ծայրահեղ նեղացված վիճակում էին գտնվում սիրտը սնուցող երկու հիմնական անոթները` աջը եւ ձախի մի մասը: Տեղադրվել է երկու ստենտ: Իսկ վիրահատության բարդությունը կայանում էր նրանում, որ անոթները նեղացած են եղել 98-99 տոկոսով, ինչն էլ վիրահատական միջամտության ժամանակ բավականին մեծ դժվարությունների պատճառ է դարձել: Փաստորեն, այդ հիվանդը կյանքին կապված է եղել ընդամենը 1-2 տոկոսով: Այդուհանդերձ, դարձյալ շատ երկար` 7,5 ժամ տեւած վիրահատությունը նոր կյանք է պարգեւել Ֆրիկ Շ.-ին եւ հնարավորություն` տեսնել իր ապագա թոռնիկին:

Այժմ հիվանդն իրեն լավ է զգում: Օրական մեկ ժամ դուրս է գալիս, զբոսնում, սակայն  ստիպված է եղել հրաժարվել սիրելի սուրճից, ծխախոտից ու ալկոհոլից: Վիրահատությունից հետո էլեկտրոսրտագրական պատկերն անգամ հեռավորապես չէր հիշեցնում սուր ինֆարկտի մասին: «Եթե բժիշկը չիմանար, որ նա սուր ինֆարկտ է տարել, դժվար թե կարողանար դրա մասին մտածել»,- ասում է տիկին Զարայելյանը: Իսկ սրտի վիրահատությունը, գաղտնիք չէ, աստղաբաշխական գումարներ արժե: Մեկ ստենտի տեղադրումը գնահատվում է 1 մլն 850 հազար դրամ. միայն ստենտի ինքնարժեքը կազմում է 1 մլն 375 հազար դրամ, ինչպես հայտնում է կենտրոնի ղեկավարը: Սակայն Օնասիսի անվան այս կենտրոնում սոցիալապես անապահով խավի համար գործում է զեղչերի համակարգ:

Քանի որ կենտրոնը միջազգային է եւ վայելում է Հունաստանի հովանավորությունը, այնտեղից ամեն տարի բարեգործական հիմունքներով որոշակի քանակությամբ ստենտներ են ստացվում, որոնք անփոխհատույց տրամադրվում են հիվանդին, եթե, իհարկե, կենտրոնի ունեցած ստենտի տրամագիծը համապատասխանի հիվանդի վնասված անոթի տրամագծին, ինչը պարզելու համար անպայման նախ պետք է հետազոտություն կատարել: Սակայն, նույնիսկ տրամագծերի համապատասխանության դեպքում, վճարվելիք գումարը փոքր թիվ չի կազմում, եւ բոլորը չէ, որ կարող են հայթայթել այն: Մեր նշած երկու հիվանդները նույնպես մեծագույն դժվարությունների գնով են հավաքել անհրաժեշտ գումարը, թեեւ նրանք երկուսն էլ օգտվել են զեղչերից (թե կոնկրետ որքան, չցանկացան մանրամասնել ո՛չ բժշկուհին եւ ո՛չ էլ վիրահատության ենթարկված մարդկանց հարազատները):

Այդ իսկ պատճառով` կենտրոնի ղեկավարը խորհուրդ է տալիս չսպասել դանակը ոսկորին հասնելուն եւ գնալ հետազոտվելու, քանի դեռ հիվանդությունը նոր է սկսվում եւ դեռեւս կարելի է բուժել դեղամիջոցներով` առաջարկելով համեմատել վիրահատության համար անհրաժեշտ միլիոնավոր դրամները եւ հետազոտվելու համար անհրաժեշտ 7,5 հազար դրամը:   

Աննա Զախարյան