ԳԱԱ 20 գիտնականներ ազատվել են աշխատանքից, իսկ որոշ ինստիտուտներ կարող են միավորվել

ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայում (ԳԱԱ) դեռեւս ավարտված չէ գիտական կազմակերպությունների գործունեության արդյունավետության գնահատումը եւ առայժմ եզրակացություն չկա, թե ինչ արդյունավետությամբ են աշխատում համակարգի գիտական կազմակերպությունները:

Համապատասխան գնահատման գործընթացը նաեւ չի մոտեցել իր ավարտին, չնայած ի սկզբանե դա նախատեսվել էր սույն թվականի առաջին եռամսյակի վերջում: Այդուհանդերձ, արդեն իսկ խոսվում է ԳԱԱ որոշ ինստիտուտներ միավորելու հավանականության մասին:

ԳԱԱ ակադեմիկոս-քարտուղար Հրանտ Մաթեւոսյանը մեզ հետ զրույցում ասաց, որ գիտական կազմակերպությունների գործունեության արդյունավետության գնահատման գործընթացը կազմված է երեք հիմնական փուլերից եւ առայժմ ավարտվել է առաջինը: Այն է՝ ԳԱԱ ինստիտուտներն իրենք են, ըստ նախապես առաջադրված պահանջների, տվյալներ ներկայացրել իրենց գործունեության վերաբերյալ՝ տարբեր ուղղություններով:

Հաջորդիվ նախատեսված է, որ փորձաքննական խմբերն ինստիտուտներ այցելելով, պետք է պարզեն, թե ներկայացված տեղեկությունները որքանով են համապատասխանում իրականությանը: Այնուհետեւ, ըստ առանձին ինստիտուտների, կկազմվեն եզրակացություններ ու նաեւ կներկայացվեն առաջարկներ:

Բայց թե ովքեր են ընդգրկված փորձաքննական խմբերում, գիտությունների ազգային ակադեմիայում չեն հայտնում: Պետական գաղտնիքի պես պահպանում են նաեւ գնահատման հանձնաժողովի կազմում ընդգրկված անձանց ոչ միայն անունները, այլ նաեւ քանակը:

«Գնահատման հանձնաժողովի կազմում ընդգրկված են ինչպես ակադեմիայի համակարգի, այնպես էլ ոչ ակադեմիական համակարգից ընդգրկված հայտնի մասնագետներ: Եվ այս առումով մենք նաեւ նպատակ ունենք, որպեսզի ունենանք ավելի օբյեկտիվ գնահատում, որ չստացվի՝ միայն ակադեմիական համակարգի մասնագետներն են իրենց ինստիտուտների գործունեությունը գնահատում: Բայց հանձնաժողովի կազմում ընդգրկված անդամների ո՛չ թիվը, ո՛չ անունները չեմ հրապարակելու»,- ասաց նշված հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ, ԳԱԱ նախագահության սփյուռքի բաժնի պետ Վանյա Բարսեղյանը:

Հարցին, թե ինչ հիմնավորմամբ է հրաժարվում հայտնել անունները, նա պատասխանեց. «Գործընթացն այնպիսին է, որ այն ենթադրում է անկախ եւ օբյեկտիվ գնահատում, այստեղ չպիտի լինեն նաեւ շահերի բախումներ եւ այլն: Յուրաքանչյուր փորձաքննական գործունեություն ունի իր սկզբունքները եւ մոտեցումները»: Իսկ թե ում շահերը կարող են բախվել, այս հարցի մեկնաբանությունը նա թողեց մեզ:  

Անդրադառնալով գնահատման ընթացիկ գործընթացին՝ ԳԱԱ ակադեմիկոս-քարտուղար Հրանտ Մաթեւոսյանին հարցրինք, թե այդ ամենի արդյունքում հնարավո՞ր է միավորվեն ակադեմիայի որոշ ինստիտուտներ (ինչի մասին, ի դեպ, համակարգում խոսակցություններ կան):

- Անպայման: Շատ հնարավոր է: Երբ ամբողջ տեղեկատվությունը հավաքվի, արդեն գնահատման հանձնաժողովի երաշխավորությունների մեջ կարող է հնչել, որ տվյալ ինստիտուտները թեմատիկայով մոտիկ են, հնարավոր է դրա հիման վրա օպտիմալացում կատարվի: Մեզ մոտ արդեն որոշ բաներ կան նախատեսված: Այո, նախնական պատկերացում կա: Ինստիտուտների անուններ չեմ նշի. անիմաստ է դրա մասին խոսելը, քանի որ մենք այդ խնդրին դեռ չենք անդրադարձել:

- Բայց եթե գնահատման գործընթացը չի ավարտվել ու առայժմ չկա եզրակացություն, ինչի՞ հիման վրա է կազմվել այդ նախնական պատկերացումը:

- Այդ մարդիկ, ովքեր պատկերացում են կազմում, առաջին տարին չէ, որ աշխատում են ակադեմիայում:

- Այսինքն` սկսված ուսումնասիրություններն ըստ էության գալու են հաստատելո՞ւ այդ նախնական պատկերացումները:

- Ոչ, դրանք տարբեր բաներ են: Ուղղակի կան ինստիտուտներ, որոնք իսկապես թեմատիկայով մոտիկ են եւ հավանորեն կմիավորվեն:

Հարցին, թե կադրային կրճատումների հարց կառավարությունն առաջադրե՞լ է, ինչպես այլ գերատեսչությունների, ԳԱԱ ակադեմիկոս-քարտուղարը բացասական պատասխան տվեց, բայց նաեւ ասաց, որ անցյալ տարի ակադեմիայի համակարգի բոլոր գիտական կազմակերպություններում իրականացվել է գիտական աշխատողների ատեստավորում, անկախ նրանից, թե նրանք նախկինում երբ էին ատեստավորվել: Արդյունքում պարզվել է, որ 65 գիտաշխատող չի համապատասխանում զբաղեցրած պաշտոնին եւ կատարվել է պաշտոնի ցածրացում, 162 գիտաշխատողի պաշտոնը բարձրացվել է, իսկ 20 գիտնական ազատվել աշխատանքից:

Հ.Գ. Ինչպես ավելի վաղ հայտարարվել էր՝  գիտությունների ազգային ակադեմիայի համակարգի գիտական կազմակերպությունների գործունեության արդյունավետության գնահատման նպատակն է բարձրացնել ակադեմիայի գիտական ներուժի օգտագործման արդյունավետությունը՝ ավելացնելով ԳԱԱ ներդրումը երկրի սոցիալ-տնտեսական զարգացման գործում, ավելացնել համաշխարհային գիտության մեջ ԳԱԱ գիտական կազմակերպությունների ներդրումը եւ ապահովել նրանց մրցունակությունը, բարձրացնել ԳԱԱ դերն ու հեղինակությունը հասարակության շրջանում եւ այլն: