Հրանտ Դինքից մինչեւ Քրիստափոր Օսկանյան. թուրքահայության բազմակի ազգային ինքնության գործոնը

17/09/2018 schedule15:37

Սփյուռքահայության շրջանում առկա է ինքնության բազմակի դրսևորում, կարծում են գիտնականները: Այն հատկապես ընդգծված է թուրքահայության շրջանում: Ինչպես նախկինում, այնպես էլ մեր օրերին տեղի հայ գործիչները, չնայած Ցեղասպանության փաստի և այլ խնդիրների, փորձում են նպաստել երկրի զարգացմանը, գրում է Ամերիկայի ձայնը: 

«Երկու մոտ ժողովուրդ, երկու հեռու հարևան» գրքում “Ակոս” թերթի խմբագիր թուրքահայ լրագրող Հրանտ Դինքը գրել է. «Ես երկու ինքնության և երկու գիտակցության կրող եմ: Առաջինը թուրքաբնակ եմ, Թուրքիայի հանրապետության քաղաքացի, երկրորդը՝ հայ եմ»: 

Սեպտեմբերի 15-ին Հրանտ Դինքը կդառնար 64 տարեկան: Իր ողջ կյանքի ընթացքում նա պայքարել էր թուրք և հայ ժողովուրդների միջև հաշտեցման ու Թուրքիայում ժողովրդավարության հաստատման համար՝ ընդգծելով իր երկու ինքնության գոյությունը: 

Ըստ սփյուռքագետ Վահե Սահակյանի, ազգային ինքնությունը բարդ երևույթ է,: Այն բնորոշ է ազգային փոքրամասնություններին, իսկ թուրքահայության դեպքում, շատ ավելի ընդգծված՝ հաշվի առնելով ցեղասպանության հիմնախնդիրը: 

«Սփյուռքները, հատկապես այդ դասի մեջ են, երբ մարդիկ ունեն մի քանի ինքնություններ, որ կարող են հանդիսանալ տվյալ երկրի քաղաքացիներ և այդ երկրի լիարժեք անդամներ, բայց միևնույն ժամանակ որոշ այլ ինքնությունների կրողներ»: 

Չնայած հայ-թուրքական բարդ հարաբերություններին ու ողբերգական անցյալի՝ թուրքահայերը շարունակում են իրենց ներդրումն ունենալ Թուրքիայում փոփոխությունների իրականացմանը: 

«Կարծում եմ Հրանտ Դինքն ու իր նման անձինք պայքարել են հանուն Թուրքիայում փոփոխությունների ու հանուն նրա, որ այն լինի այնպիսի պետություն, որտեղ ազգային փոքրամասնությունները և մեծամասնությունը զգան իրենց լիարժեք քաղաքացիներ»,- ասում է Սահակյանը: 

Պատմաբան Ռոնալդ Սյունին էլ իր հերթին ևս ընդգծում է բազմակի ինքնության գոյության փաստը: Ըստ գիտնականի, ինքնությունը կարող է եզակի չլինել: 

«Օրինակ, ես ինքս ծնվել եմ ԱՄՆ-ում, բայց նաև հանդիսանում եմ հայ: Ես ամերիկահայ եմ: Ինքնության կարևորությունը կապված է տվյալ իրավիճակից»։ 

Անդրադառնալով Օսմանյան կայսրության կազմում բնակվող հայերին, պատմաբանն ընդգծում է, որ չնայած մի շարք դժվարությունների, մասնավորապես կրոնական պատկանելիության, հայերը դարեր ի վեր եղել են կայսրության անբաժան մաս: Նրանցից ոմանք հասել են նաև բարձր դիրքի: 

«Եթե նայում ես Օսմանյան կայսրության հայերի պատմությանը, ապա զարմացնում է, թե որքան խորն էին նրանք ինտեգրված այդ հասարակության մեջ և որքան մոտ է եղել նրանց ինքնությունն այդ հասարակությանը»,- ասում է Սյունին: 

Օսմանյան և հայկական ինքնության համատեղման վառ օրինակներից է 19-րդ դարում Օսմանյան կայսրության հայազգի գործիչ Քրիստափոր Օսկանյանը, ում սուլթանը նշանակել էր Նյու Յորքում Օսմանյան կայսրության հյուպատոս: Օսկանյանի կենսագիր, պատմաբան Նորա Լեսերսոհնն ընդգծում է, որ վերջինս իրեն համարում էր ոչ միայն հայկական համայնքի մասնիկ, այլև Օսմանյան կայսրության հավատարիմ հպատակ և իր գործունեությունը նվիրել էր կայսրության բարեփոխմանը: 

«Իրականությունն այն է, որ մարդիկ մեծ ոգևորությամբ էին փորձում նպաստել այն երկրի կայացմանը, որը համարում էին իրենց հայրենիքը: Օսկանյանը հավատացած էր, որ հնարավոր է միաժամանակ հասնել ինչպես օսմանահայության, այնպես էլ ընդհանուր օսմանյան հասարակության հետագա զարգացմանը: 

Ինչպես Օսկանյանը, այնպես էլ Հրանտ Դինքը իրենց երկրի օրինակելի քաղաքացիներ էին, որոնք խորապես համոզված էին, որ Թուրքիան մեծապես կշահի միայն բարեփոխման, ժողովրդավարացման և բազմազգ համերաշխության շնորհիվ։

Տպել
1401 դիտում

Հացատանը բռնկված հրդեհի հետևանքով մասամբ այրվել են ավտոտնակն ու անասնագոմը

Նարեկ Մանասյանը հաղթել է Ադրբեջանը ներկայացնող բռնցքամարտիկին

Տեղի է ունեցել «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության նախաձեռնող խմբի նիստ․ Նիկոլ Փաշինյանը հանդես է եկել զեկույցով

Հրդեհ է բռնկվել ռեստորաններից մեկի ծխատարում

ԼՂ-ից բռնի տեղահանված ուսուցիչների օժանդակության ծրագրի գործողության ժամկետը երկարաձգվել է

ԱԳՆ-ում քննարկվել են Բրյուսելի եռակողմ հանդիպման ընթացքում ձեռք բերված պայմանավորվածություններին վերաբերող հարցերը

«Ակադեմիական քաղաք» ծրագիրը քննարկվել է մարզերում գործող ՀՀ պետական բուհերի ռեկտորների հետ

Բռնցքամարտի ԵԱ․ Բարեղամ Հարությունյանը եզրափակչում է

Կստեղծվի և կներդրվի թանգարանների Էլեկտրոնային տոմսերի միասնական ավտոմատացված համակարգ

Այն ինչ տեղի ունեցավ 1915-ին, չկանխվեց և պատճառ դարձավ նմանատիպ իրադարձությունների կրկնությանը շատ երկրներում․ նախագահ

Մենք «ՈՒԱԶ»-ով չենք մտել ժողովրդի մեջ, չորս տարեկան թևը կոտրած երեխա էր սպասում. հարցազրույց Տավուշի ԵԿՄ նախագահի հետ

Եգիպտոսն Իսրայելին է փոխանցել մեկ տարով հրադադարի մասին ՀԱՄԱՍ-ի առաջարկը

Երևան-Գյումրի ճանապարհին բեռնատարներ են բախվել․ «ԶԻԼ»-ը կողաշրջվել է

2․5 գյուղի ավերակների վերադարձը միակողմանի չէ, քանի որ դրա դիմաց մենք Ադրբեջանից լուրջ խաղաքարտ ենք ստանում․ Իոաննիսյան

Ազգային ժողովը Ռուսաստանի Դաշնությունից նամակ չի ստացել

Դանիական պատվիրակությունը Գորիսում ԵՄ դիտորդական առաքելության հետ պարեկություն է իրականացրել

Ժողովուրդը շատ լավ է հասկանում, թե իր շուրջն ինչ է տեղի ունենում, փողոցում գտնվողները արդյունքի չեն հասնելու. Մկրտչյան

«Օրենքով գող»-ը ակումբներից մեկում վիճաբանել, հայհոյել է, հարվածներ հասցրել մեկ անձի․ նրան մեղադրանք է ներկայացվել

Աբովյանի կամրջի հարևանությամբ մեքենաներ են բախվել

Ռուբեն Վարդանյանը դժկամությամբ, բայց համաձայնել է ընդհատել հացադուլը․ նրան թույլ են տվել խոսել կնոջ հետ

Սանոսյանն ու Կոպիրկինը ԱԷԿ-ի 2-րդ էներգաբլոկի շահագործման երկարաձգման աշխատանքների վերաբերյալ հարցեր են քննարկել

Ալեն Սիմոնյանն ու Դըվինազը մտքեր են փոխանակել անվտանգային և տնտեսական դիվերսիֆիկացման հնարավորությունների շուրջ

Ալագյազում Մալխաս և Ռոման Ամոյանների անվան նոր մարզադպրոց կկառուցվի

Փոխվարչապետն ու Իրանի դեսպանն անդրադարձել են սահմանազատման գործընթացի վերջին զարգացումներին

Նոյեմբերյան-Բագրատաշեն ճանապարհը փակած ակցիայի մասնակիցը ձերբակալվել է․ վերջինս հետախուզման մեջ է եղել

Զինծառայողը ականապայթյունային վնասվածք է ստացել

Միրզոյանը Սերբիայի ԱԳ նախարարի հետ հեռախոսազրույցում ընդգծել է Հարավային Կովկասում հարատև խաղաղության կարևորությունը

Կորոնավիրուսի ժամանակ 829 կեղծ պատմագրի հիման վրա Առողջապահության նախարարությունից հափշտակվել է 263 մլն 480 հազար դրամ

Ռեստորանի մոտ մեքենաներ են բախվել․ դրանցից մեկը դուրս է եկել երթևեկելի գոտուց, բախվել օբյեկտներից մեկի պատին

Հիմա հեշտ է պառկել ասֆալտին ու ցույց տալ, թե փրկում եք հայրենիքը․ Սաֆարյանը՝ ԱԺ նախկին գործընկերներին

Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին կոորդինատների ճշգրտման աշխատանքների շրջանակներում 20 սահմանային սյուն է տեղադրվել

ԱԺԲ-ի հանրահավաքի ժամանակ բռունցքով ոստիկանության ծառայողի գլխին հարվածած կինը ձերբակալվել է

Հակոբ Արշակյանը Սիրիայի Ժողովրդական ժողովի փոխնախագահին է ներկայացրել «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը

Պապոյանն ու ՌԴ դեսպանը քննարկել են Վերին Լարսով Վրաստանից Ռուսաստան տանող ճանապարհով բեռնափոխադրումների խնդիրները

Տաքսու մեջ ծխելու հետ կապված վեճի ժամանակ ուղևորը քիմիական նյութ է փչել վարորդի դեմքին․ վերջինս այրվածքներ է ստացել

Հնդկաստանի ԱԳՆ-ն արձագանքել է Հայաստանին զենք մատակարարելու վերաբերյալ Ադրբեջանի քննադատությանը

ՄԻՊ արագ արձագանքման խմբեր են մեկնել Ոստիկանության բաժիններ՝ այսօր բերման ենթարկված անձանց տեսակցելու համար

Դոլարն էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 25-ին

«Խաղաղության խաչմերուկը» Հայաստանի տեսլականն է դեպի խաղաղություն. Սիմոնյանը՝ Սիրիայի խորհրդարանի փոխխոսնակին

Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև եռակողմ պայմանավորվածությունները շարունակում են մնալ արդիական. Զախարովա