Իսկ ինչ էիք անում դուք, երբ դատարաններում բռնաբարվում էին մարդու իրավունքները. իրավապաշտպան

Հայաստանում 2018  թվականին սկսված թավշյա ոչ բռնի ժողովրդական հեղափոխությունից հետո Հայ ժողովուրդը շարունակում է իրականացնել իր  իշխանությունը ինչպես օրենքների և իրավական դաշտի գործադրմամբ, այնպես էլ խաղաղ ցույցերի, ըմբոստացումների և բողոքի ակցիաների կիրառմամբ: Այս մասին իր հոդվածում գրում է «Իրավաբանների և հոգեբանների միջազգային ասոցիացիա» ՀԿ նախագահ, իրավապաշտպան Խաչատուր Մարոզյանը: Հոդված ներկայացնում ենք ստորեւ.

«Երեկ վարչապետի կողմից ազդարարվեց հեղափոխության ամենակարևոր էտապի,  արդարադատական համակարգում բարեփոխումների իրականացման սկիզբ: Երկրում ընթացող բուռն քաղաքական  պրոցեսներին հետևեցին արդարադատական համակարգի օրգանական  բարեփոխումները, ինչը անխուսափելի էր: Անցած 20-25 տարիների ընթացքում անարդար  դատարաններից անմեղ տուժածները տասնյակ հազարներով են հաշվվում, որոնք ամեն օր սպասում էին արդար հատուցման: Նման հնարավորությունը ընձեռնվեց Հայաստանում ժողովրդական հեղափոխությունից հետո, ուստի մարդկանց բողոքի ակցիաները և ըմբոստացումը անարդար դատարանների դեմ ավելի քան բնական է համարվում: Բացի այդ, տնտեսական ոլորտի  բարեփոխումները և տնտեսական աճը, որպես կանոն, հետևում են նորմալ իրավական դաշտի ստեղծմանը: Քանի դեռ չունենք վստահելի դատարան, տնտեսության զարգացումը իրատեսական չէ: 

Մատների վրա հաշված անձանց ձեռքերում կուտակված կեղտոտ փողերը հաշվվում են միլիարդներով։ Դա նույնպես այսպես ասած դատարանների շնորքն է, քանի որ այդ մարդիկ ունեցել են արդարադատական համակարգի անվերապահ աջակցությունը: Դատարաններն ու իրավական համակարգը գործել են նրանց պատվերով և թելադրանքով, իսկ ԱԺ–ում օրենքները ընդունվել են նրանց «ինտելեկտուալ» հատվածի ջանքերով: Ահա նախկին համակարչգի տիպիկ պատկերը, որին իրավացիորեն կարող ենք  բնորոշել  որպես մաֆիա, կամ մուտացիայի ենթարկված արդարադատություն: 

Քավոր-սանիկությունը արդարադատական ոլորտում այլ նպատակներ հետապնդող և իր բուն իմաստից զուրկ մի հասկացողություն էր դարձել: Առաջին ատյանի դատարանի դատավորը իր քավորին ընտրում է վերաքննիչում, կամ լինում նրա երեխայի քավորը, վերաքննիչի դատավորը վճռաբեկում էր փնտրում քավոր: Այսպիսի շրջանակաձև «հիերարխիայով» կայացված ապօրինի վճիռներն ու դատավճիռները  կյանքի էին կոչվում: Փողն ու կաշառքը  դատարանում հոսում էր ջրի նման, բայց ոչ թե վերից վար, այլ  վարից վեր: Եթե որևէ մեկը համարձակվում էր դեմ դուրս գալ այս մաֆիային, շատ արագ նա  հայտնվում էր «սև  ցուցակ», երկար կյանք չէր ունենում, քանի որ նրա դեմ գործի էր դրվում ամբողջ իրավական ու արդարադատական համակարգը: 

Այժմ մեկ հարց, ի պատասխան ՄԻՊ հայտարարությանը և որոշ «օրինապաշտ» փաստաբանների՝ ՀՀ Սահմանադրությունն ու օրենքները պաշտպանելուն ուղղված կոչերի:

Իսկ ինչ էիք անում դուք, երբ դատարաններում բռնաբարվում էին մարդու իրավունքները, անմեղ մարդիկ էին դատվում, իսկ մեղավորները արդարացվում։ Ինչ արեցիք, երբ աղքատի ու տնանկի իրավունք էր ոտնահարվում դատարանում, փոխարենը արտոնյալներն ու փողատերերը իրենց ոտքերն էին սրբում նրանց պատվի ու արժանապատվության վրա։ Հանդես եկաք արդյոք մեկ ճառով կամ հայտարարությամբ, դիմադրեցիք արդյոք ձեզանից զորեղի դեմ մարդկանց իրավունքների պաշտպանության համար, թե տաքուկ տեղեր էիք փնտրում։
Երբ չեք պայքարել, բաց եք թողել այդ ժամանակը, չեք ըմբոստացել անօրենների դեմ, հիմա արդեն ըմբոստանալու ժամանակն է, ինչը ձեր փոխարեն անում է ՀՀ քաղաքացին։ Մեզ ու ձեզ մնում է միայն աջակցել ու շնորհակալություն հայտնել ՀՀ քաղաքացուն։ Երբեք չի կարելի խոչընդոտել նրան,  նա  իրավարար է, տարել է իր մաշկի վրա ամեն  անարդարություն, ու զորացել այդ հալածանքներով: Նա  անպարտ է: Հիշեք  Գևորգ Էմինի  խոսքերը. ԻՆՉՈՒ ՄԵԶ ԱՅԴՊԵՍ ՃԶՄԵՑԻՔ, ՈՐ ՄԵՆՔ ԴԱՐՁԱՆՔ  ԱԴԱՄԱՆԴ:

Դատավորները /ոչ բոլորը/ իրենց անգործությամբ և/ կամ հանցավոր գործունեությամբ հետհեղափոխական ամբողջ ժամանակահատվածում էլ ամեն օր ամեն ժամ հակահեղափոխություն են արել։ Կայացրել են ակնհայտ անհիմն վճիռ,  անհարկի դատական նիստեր են հետաձգել, տարիներով քննել են քաղաքացիական գործեր, հոգնեցնելով ու հուսամաշ անելով մարդկանց։ Այս աննկատ թվացող տակտիկան, որ ընտրել են դատավորները, ուղղված է եղել մարդկանց հույսն ու հավատը կոտրելու, նրանց ցույց տալու, որ ոչինչ էլ չի փոխվել, եթե նույնիսկ փոխվել է, ապա միայն դեպի վատը։ 
Ես, որպես իրավապաշտպան, բազմիցս հանդես եմ եկել մամուլով, բարձրացրել եմ նման թեմաներ, այսօր էլ պատրաստ եմ խոսել դրա մասին կոնկրետ փաստերով ու կոնկրետ գործերով։ Ցավոք դատարանները այս սաբոտաժում մենակ չեն եղել, հաճախ նրանց աջակցել են շյուստրի փաստաբանները, որոնք ունեն բանալիներ իրենց վստահորդներին դանդաղ հիասթափեցնելու և հուսամաշ անելու։ Իրավապահ համակարգի շյուստրիները նույնպես աջակցել են իրենց «շեֆերին», նրանց դուր գալու համար` ընդհանուր թայֆայայան սովորույթներով։ Այսքանից հետո մեր ժողովուրդը մնաց կանգուն ու չկոտրվեց։ Հայ ժողովրդին շատ բռնարարներ են փորձել ծնկի բերել, բայց չի հաջողվել։ 

Այսօր ազգի անհայրենիք ծախվածները անհաջող փորձեր են անում կոտրել Հային, բայց չեն գիտակցում, որ ի սկզբանե դատապարտված են։ 

Երեխեքն են մեղք, նրանք մեղավոր չեն, որ դավաճանների ընտանիքում են ծնվել։ Մեծ զտում է լինելու, ուզում եմ հավատալ, որ կզղջան ու հետ կկանգնեն իրենց հանցավոր պլաններից։ Հակառակ դեպքում ազգը չի ներելու իր անունից հանդես եկող ծախվածին ու դավաճանին։

Փոխվելու ժամանակ դեռ կա…»: